مقايسۀ خودكنترلي از منظر هيرشي و فيض كاشاني با تأكيد بر محجّه البيضا

توان مقاومت در برابر كشش ‏ها و جاذبه‌هاي جرائم با اصطلاح خودكنترلي به عنوان عامل تغييردهندۀ نرخ جرم در نظريۀ عمومي جرم معرفي شده است. نسخۀ اسلاميِ انديشۀ مذكور در منابع متعددي از جمله در كتاب «محجّه البيضا» با عباراتي نظير ورع، مراقبه و تقوي متبلور گشته است. علي‏رغم قرابت مذكور، خودكنترلي در نسخۀ فيض كاشاني بر اساس اعتقاد به وجود مراقبي هميشگي و همه‏ جايي پي‏ ريزي شده كه كارآيي آن نسبت به مكانيزم هيرشي كه بر جامعه‏ پذير كردن آحاد جامعه تمركز كرده از قلمرو مكاني و بازۀ زماني گسترده‏ تري برخوردار است. واگرايي دو ديدگاه در اين خلاصه نشده و نتايج اين تحقيق كه به روش تحليلي-توصيفي با استفاده از منابع كتابخانه ‏اي صورت گرفته حاكي از آن است كه ديدگاه فيض كاشاني بر تطهير فضاي ذهن از تخيل جرائم‏ و كجروي ‏هاي خيالي و تعميم تأثير خودكنترلي در كجروي با حالت وحدت بزه‏كار و بزه‏ديده تأكيد دارد. اين رويكرد به طيف سنّي خاص جهت پذيرش خودكنترلي اعتقاد نداشته و با ارائۀ راهكارهاي جامعه‏ پذيركنندۀ متعدد ديگري از قبيل صلۀ رحم و دستورالعمل‌هاي مهارت‏ آفرين و مسلط ‏كنندۀ فرد بر قواي محركۀ داخلي، نسخه ‏اي جامع‏ تر و كامل‏‏ تر از خودكنترلي ارائه مي‌كند.