ساختار انگيزشي انسان اقتصادي با تأكيد بر انديشه‌هاي آيت‌‌الله مصباح يزدي

برخي محققان اقتصاد اسلامي با بهره‌گيري از ايده فلسفي حبّ ذات، ساختار تك‌انگيزشي خودخواهانه براي فعاليت‌هاي اقتصادي انسان در نظر گرفته‌اند. در نگرش ايشان، انسان اقتصادي مسلمان به‌دنبال بيشينه‌سازي لذت دنيا و آخرت است. در اين چارچوب انگيزه‌هاي ديگرخواهانه به انگيزه خودخواهي برگشت داده مي‌شود. هرچند اين ديدگاه به فيلسوفاني همچون علامه مصباح يزدي نسبت داده شده، ولي تبيين متفاوتي از ديدگاه ايشان نيز قابل ارائه است. در اين مقاله با استفاده از روش تحليلي به بررسي رابطه بين پذيرش حب ذات (خوددوستي) در ديدگاه علامه مصباح يزدي و تك‌انگيزشي بودن انسان اقتصادي مي‌پردازيم. براساس يافته‌هاي مقاله، پذيرش حبّ ذات مستلزم اين نيست كه تنها انگيزه اصيل افراد از رفتار لذت يا نفع شخصي باشد. علامه مصباح‌يزدي در كنار حبّ ذات اميال اصيلي چون حبّ خداوند و حبّ ديگران را نيز مي‌پذيرند. شواهدي در آثار علامه مصباح‌يزدي حاكي از اين است كه ايشان اين سه انگيزه‎ را به صورت عرضي و نه طولي مي‌پذيرند. اين رويكرد زمينه پذيرش تنوع انگيزه‌هاي اصيل در انسان اقتصادي مسلمان شامل انگيزه‌هاي خودخواهانه، خداخواهانه وديگرگرايانه را فراهم مي‌كند. در نظر گرفتن ساختار چندانگيزشي براي فعاليت‌هاي اقتصادي مي‌تواند نظريات اثباتي در اقتصاد اسلامي همچون نظريه رفتار خيرخواهانه را تحت تأثير قرار دهد.