تحليلي بر آينده سيستم‌هاي حمل‌ونقل عمومي در چارچوب پايداري زيست‌محيطي مطالعه موردي: كلان‌شهر تهران

همان‌طور كه مطالعات پيشين نشان داده‌اند، عليرغم گستردگي و تنوع معيارهاي تبيين‌كننده پايداري، عوامل موثر بر تحقق آن به‌طوركلي مغفول مانده و به‌ويژه در زمينه سيستم‌هاي حمل‌ونقل عمومي و مطالعات آينده داراي خلاءهاي نظري مي‌باشد. لذا در مطالعه حاضر آينده سيستم حمل‌ونقل عمومي كلان‌شهر تهران به‌عنوان نمونه مطالعاتي براي سال 1410 تبيين و مدل‌سازي شد. داده‌هاي مورداستفاده شامل متغيرهاي پويش محيطي و مصاحبه با خبرگان بود. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها از روش تحليل ساختاري بر پايه نرم‌افزار ميك‌مك و روش تحليل سناريو با نرم‌افزار سناريو ويزارد استفاده شد. نتايج نشان داد كه سيستم حمل‌ونقل عمومي كلان‌شهر تهران يك سيستم بسيار آسيب‌پذير و شكننده است و به دليل برهمكنش بالاي عوامل سيستم، با كوچك‌ترين تغيير در پيشران‌هاي كليدي، ساير متغيرهاي سيستم نيز دستخوش تغييراتي جدي مي‌شوند و آن را هر چه بيشتر از مؤلفه‌هاي پايداري دور مي‌نمايند. بر اساس شناسايي هشت پيشران كليدي و سه عامل از پيش معيّن، درمجموع 11 سناريو شناسايي شد كه شامل دو سناريوي غيرمحتمل، سه سناريوي ناسازگار، يك سناريو با احتمال وقوع ضعيف، دو سناريو با احتمال وقوع متوسط و سه سناريو با احتمال وقوع قوي است. درنهايت اين نتيجه به دست آمد كه تهران در 10 سال آينده با يك ساختار اجتماعي فردگراتر و سالخورده‌تر، ساختار زيست‌محيطي شكننده با آلايندگي بالا و احتمالاً ساختار اقتصادي بي‌ثبات مواجه خواهد بود. چنين شهري نياز به‌نوعي از سيستم‌هاي حمل‌ونقل عمومي دارد كه ضمن برآورده ساختن مطالبات تمامي گروه‌ها و شهروندان، با هزينه‌اي كم و با ويژگي همه‌شمولي و فراگير بودن قابل‌دسترس باشد.