بررسي رده‌ شناختي نظام مطابقه در گويش بخش آيسك (خراسان جنوبي)

هدف مقاله حاضر، توصيف و بررسي رده‌ شناختي نظام مطابقه در گويش بخش آيسك بر اساس نظام پنج‌گانه‌ كامري (1978)است.  اين گونه‌ زباني يكي از زيرمجموعه‌هاي گويش توني است كه در شمال استان خراسان جنوبي صحبت مي‌شود و متعلق به شاخه‌ غربي جنوبي زبان‌هاي ايراني است. داده‌هاي پژوهش حاضر به روش ميداني مانند مشاهده و مصاحبه با گويشوران آيسكي گرد‌آوري شده است. تمام جملات گردآوري‌شده، با مشاركت حداقل 10 گويشور آيسكي 34 تا 71 ساله، به دست آمد.  تحليل داده‌ها  نشان داد كه نظام مطابقه در اين گويش، دوگانه و به نمود، زمان و شخص حساس است.  در جملات داراي ستاك حال، نظام مطابقه هم با فعل لازم و هم با فعل متعدي، از نوع فاعلي- مفعولي بود.  اين مطابقه به فعل لازم يا متعدي بستگي نداشت، بنابراين نظام مطابقه در زمان حال، به گذرائي فعل حساس نبود.  نظام مطابقه در جملات داراي ستاك گذشته، چه افعال لازم و چه افعال گذشته، از نوع غيرفاعلي- مفعولي بود.  در نظام فاعلي-مفعولي، فاعل در نيمي از موارد به صورت پسوند تصريفي مطابقه در فعل، صورت‌بندي مي‌شد. در نظام غيرفاعلي- مفعولي نيز مطابقه با واژه‌بست‌‌هاي غيرفاعلي تجلي مي‌يافتند و از نوع خنثي بودند.