تحليل فقهي- حقوقي ضمان غرور با تأكيد بر مادۀ 526 قانون مجازات اسلامي مصوب 1392

از گذشته، آثار حقوقي مبتني بر ترجيح ضمان مباشر در اجتماع سبب و مباشر بوده است. مادۀ 526 قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 ظاهراً از اين تصور غالب عدول كرده است. قاعدۀ غرور يكي از مصاديق اجتماع مباشر و سبب است. مطابق با نظر مشهور فقها، به جهت مختار بودن مغرور در اتلاف، وي مسئول اوليۀ جبران خسارت است؛ هرچند سبب مؤثري همراه با وي وجود داشته باشد. از اين رو، گفته شده است هر واقعه يك انتساب دارد و انتساب آن به مغرور است و اگر ضمان نهايي برعهدۀ غار قرار مي‌گيرد به سبب حكم خاص ضمان غرور است. برخي فقهاي معاصر اين حكم را عادلانه ندانسته و ضمان اوليۀ غار را با قاعدۀ تسبيب توجيه نموده‌اند. مادۀ 526 عوامل ذهني را مؤثر در تشخيص ضمان سبب و مباشر دانسته و به اين سبب در قسمت اخير آن ماده، جهل يكي از موجبات اقوي بودن سبب از مباشر اعلام شده است. انتساب عرفي خسارت در مادۀ 526 مورد تأكيد است و از طرفي در مواد ديگر قانون، معيار قابليت پيش‌بيني ‌ضرر در تشخيص انتساب خسارت مشاهده مي‌شود؛ از اين رو، اتلاف با غار كه موجب فريب مغرور شده و براي وي تحقق خسارت قابل ‌پيش‌بيني بوده است، تناسب بيشتري دارد.