گذار از توصيف واقعه تا صدور رأي در ديوان بين‌المللي دادگستري

ديوان بين‌المللي دادگستري به‌عنوان ركن اصلي قضايي ملل متحد نقش تعيين‌كننده‌اي در حل و فصل اختلافات بين‌المللي ايفا مي‌نمايد. بررسي نحوۀ مواجهۀ ديوان با وقايع و توصيف آنها از يك سو، و چگونگي فهم و تفسير موازين، متون و اسناد حقوقي بين‌المللي به‌عنوان مفروضات و مستندات صدور رأي، از سوي ديگر، و نيز اسلوب و ضوابط كلي و عملي ديوان در فرايند توصيف واقعه و تطبيق قاعده بر آن تا صدور رأي در پرتو آراي مختلف اين مرجع، موضوع اين پژوهش است. مقالۀ پيش رو بر آن است تا با بهره‌گيري از داده‌هاي كتابخانه‌اي و به روش توصيفي- تحليلي، عوامل و عناصر تأثيرگذار بر هريك از دو مرحله از فرايند عملكرد قضايي ديوان را مورد بررسي و كنكاش قرار دهد. با توجه به وجود عوامل مختلف تأثيرگذار بر توصيف واقعه، نظير ابزار و ادلۀ اثبات طرفين و تعينات واقعه به‌عنوان علل مادي و عيني از يك سو، و همچنين برداشت‌هاي ذهني و تشخيص و تفسير قضات ديوان به‌عنوان عوامل ذهني از سوي ديگر، ميزان تأثيرگذاري هريك از آنها نسبي بوده و در هر مورد ديوان با درپيش گرفتن مسيري كه بيشترين قرابت را به عدالت داشته، در ايجاد توازن ميان اين عوامل اهتمام بسياري داشته كه كاربرد اصل انصاف نمونۀ بارز آن بوده است. در مجموع، نمي‌توان هيچ نسخۀ مطلق يا ثابتي در رويۀ ديوان در اين زمينه مشاهده كرد، بلكه عامل اصلي همان عدالت است.