تغييرپذيري فراواني و شدت خشكسالي در ايران با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش-تبخيرتعرق

در اين پژوهش، تغييرپذيري دهه‌اي فراواني و شدت خشكسالي در گستره ايران بررسي شده است. براي اين منظور از داده‌هاي شبكه‌اي مقياس يك ماهه از شاخص استاندارد شده بارش- تبخيرتعرق در دوره 2015-1956 استفاده شده است. بر اساس آستانه‌هاي قراردادي رايج، مشخصه‌هاي فراواني و شدت خشكسالي براي تك‌تك پيكسل‌ها محاسبه و مبناي تحليل وضعيت خشكسالي قرار گرفته است. سپس، فراواني طبقات شدت خشكسالي محاسبه و روند آن با استفاده از آزمون ناپارامتريك من- كندال بررسي شده است. يافته‌هاي پژوهش بيانگر تنوع فضايي زماني الگوهاي شدت خشكسالي در گستره ايران است. فراواني خشكسالي‌هاي خفيف از جنوب به شمال و از شرق به غرب كاهشي بوده؛ در‌حالي‌ كه فراواني رخداد خشكسالي‌هاي شديدتر از شمال به جنوب و از غرب به شرق افزايشي است. فراواني بيشينه از رخداد خشكسالي‌هاي خفيف و متوسط به‌ترتيب روي بخش مياني و پاياني ناهموارهاي‌هاي زاگرس بوده؛ درحالي كه فراواني بيشينه رخداد خشكسالي‌هاي شديد و بسيار شديد روي مناطق بياباني مركزي، شرقي و جنوب شرقي است. فراواني خشكسالي‌هاي خفيف در جنوب شرق، شمال غرب و شمال شرق بين 5 تا 40 درصد افزايش يافته است. درحالي كه فراواني خشكسالي‌هاي شديدتر، در غالب گستره ايران بين 10 تا 20 درصد افزايش داشته است. تغيير فراواني طبقات شديدتر خشكسالي‌ها در حوضه آبريز فلات مركزي و همچنين خليج فارس- درياي عمان بارزتر است. روند شدت خشكسالي همزمان با رژيم بارش غالب گستره ايران، كاهشي (تشديد خشكسالي) است. روند افزايشي معني‌دار در شدت خشكسالي (تشديد ترسالي) تنها در جنوب شرق ايران همزمان با رژيم بارش موسمي مشاهده مي‌شود. با وجود اين، نواحي خشك و فراخشك جنوب شرق ايران متأثر از فراواني و شدت خشكسالي، داراي درجه آسيب‌پذيري بالا هستند.