تحليل الگوهاي رشد فضايي شهر كرمانشاه با رويكرد بوم شناسي سيماي سرزمين

شهرها با سرعت بالايي درحال‌ رشد و توسعه هستند و روند شهرنشيني يكي از مهم‌ترين موضوعات پيش‌روي برنامه‌ريزان شهري است. در كنار سطح بالاي نرخ رشد جمعيت، تغييركاربري زمين و تبديل آن به كاربري‌هاي شهري نيز مسئله مهمي است. پژوهش حاضر تلاشي در جهت تبيين الگويي‌هاي فضايي شهر كرمانشاه در 25 سال اخير دارد. اين پژوهش از نظر ماهيت، كاربردي و از نظر روش، توصيفي - تحليلي و مبتني بر داده‌هاي سنجش‌ازدور است. به‌گونه‌اي كه ابتدا تصاوير سال‌هاي 1995، 2005 و 2020 از ماهواره لندست 5 و 8 در سنجنده‌هاي TM وOLI  اخذ شد، سپس با استفاده از نرم‌افزار NVEI و روش طبقه‌بندي نظارت شده به نقشه‌هاي كاربري اراضي در چهار كلاس شهري، كشاورزي، كوه و آب تبديل شدند. سپس اين نقشه با استفاده از نرم‌افزار ARCGIS براي ورود به نرم‌افزار FRAGASTATS آماده‌سازي و در مرحله بعدي براي تحليل سيماي سرزمين به اين نرم‌افزار فراخواني شدند. در مرحله بعدي، اين نقشه‌ها با استفاده از متريك‌هاي فضايي (PALAN-PD-NP-LSI-LPI-AWMFD-ENN-MN) مورد بررسي قرار گرفتند. در مرحله آخر با فراخواني اين متريك‌ها در مدل آنتروپي شانون شماي كلي از الگوي رشد فضايي شهر كرمانشاه در 25 سال اخير حاصل شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه شهر كرمانشاه در 25 سال اخير الگوهاي رشد متفاوتي را طي كرده است. اين الگوها را مي‌توان در 3 دوره دسته‌بندي كرد. دوره اول (سال 1374) به دليل رشد شتابان شهرنشيني و عدم كفايت الگوهاي برنامه‌ريزي شهري، شهر دوره‌اي از رشد پراكنده را در لكه‌هاي شهري مجزا سپري مي‌كند. در دوره دوم (1384) شهر به دليل كاهش مهاجرت‌ها و توسعه شهر در محدوده لكه‌هاي موجود دوره‌اي از الگوي فشرده را سپري مي‌كند اما مجدداً در دوره سوم (1399) شهر كرمانشاه به دوره‌اي از الگوي پراكندگي گام نهاده است، به‌گونه‌اي كه در تمامي متريك‌هاي سيماي سرزمين تمايل به الگوي فضايي شهر پراكنده مشاهده مي‌شود.