تجربه زيسته دانش‌آموزان از حضور در كلاس‌هاي فوق‌برنامه: ارائه مدل پارادايميك

پژوهش حاضر با هدف كشف تجربه‌ زيسته دانش‌آموزان در كلاس‌هاي فوق‌برنامه در مدارس غيرانتفاعي دوره متوسطه‌  دوم شهر سنندج در سال تحصيلي 1400-1399 انجام گرفت. بر اين اساس سوالات مصاحبه نيمه‌ساختاريافته در اختيار 25 نفر از دانش‌آموزان قرار گرفت كه با روش نمونه‌گيري گلوله‌برفي انتخاب شده بودند و سپس تحليل كيفي با استفاده از نظريه داده‌مبنا و كدگذاري‌هاي باز، محوري و گزينشي انجام شد. بر اساس مدل پارادايميك ارايه شده مهمترين شرايط علّي حضور در كلاس‌هاي فوق‌برنامه شامل عدم‌توانايي انتقال مطالب توسط معلمان؛ رفع اشكال؛ ضعف درسي؛ ثمربخش بودن و كنكور و شرايط زمينه‌اي شامل يادگيري؛ اجبار و رضايتمندي معلمان؛ ناكارآمدي تدريس معلمان در كلاس رسمي و تجربه و جديت بيشتر معلمان و شرايط مداخله‌گر شامل معلمان باتجربه و باانگيزه؛ تدريس مبتني بر علاقه و انرژي؛ تدريس جامع و كامل و هدفمند‌تر شدن كلاس‌ها بودند. راهبردهاي به‌كاررفته شده در اين كلاس‌ها شامل آموزش و تدريس مناسب؛ كيفيت آموزش؛ فضا و جو مبتني بر يادگيري؛ تراكم كلاس مناسب و استفاده بهينه از زمان كلاس و نيز پيامدها‌ي مثبت و منفي شامل موفقيت و پيشرفت؛ بهبود عملكرد؛ آشنايي با سوالات و روش تدريس؛ تكميل‌كننده و تقويت‌كننده؛ تسهيل‌كننده؛ كاهش استرس و اضطراب، عدم‌تاثيرگذاري و اتلاف زمان بودند. مقوله هسته نيز كلاس فوق‌برنامه به مثابه‌ «تكميل‌كننده خلأهاي آموزش رسمي: تثبيت يادگيري» تعيين شد. نتايج پژوهش بيانگر ضرورت سازمان‌دهي كلاس‌هاي فوق‌برنامه مدارس جهت اثربخشي بيشتر بر يادگيري و پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان است.