امكان‌سنجي علم اسلامي از منظر عقلانيت نقاد: اسلامي‌شدن يا اسلامي‌سازي؟

در نيم‌قرن گذشته، به‌ويژه پس از انقلاب اسلامي، اسلامي‌سازي علوم و به‌ويژه علوم انساني از مسائل فلسفي مهمي بوده كه به آن بسيار پرداخته شده و هنوز نيز مطالب زيادي دربارة آن منتشر مي‌شود. اين مقاله تلاش دارد با تعيين دقيق محل نزاع، نشان دهد كه اگرچه علم آبجكتيو تلاش دارد كه از هرگونه پيرايه دور باشد، اما حتي طبق نظر رئاليست‌ها كه به صدق مطابقي علم اهميت مي‌دهند، چون هيچگاه علم از جهان‌بيني عالمان رهايي نمي‌يابد، تأثير جهان‌بيني‌هاي مختلف همواره در تئوري‌هاي آبجكتيوي كه ارائه مي‌دهند، مي‌تواند باقي بماند. جهان‌بيني اسلامي نيز استثنا نيست و همان‌طور كه علم در دوره‌هاي مختلف تاريخي رنگ جهان‌بيني غالب بر هر دوره را گرفته است، مي‌تواند اسلامي شود. در ادامة مقاله، نظريّة ممتنع بودن علم اسلامي با ذكر يك نمونه از روانشناسي كه بر دوگانه‌انگاري ذهن و مغز مبتني است، رد مي‌شود. اما اسلامي‌شدن علم به صورت طبيعي و خودبه‌خودي با اسلامي‌سازي آن به‌صورت دستوري و تصنّعي متفاوت است. علم را نمي‌توان با مميّزي و سانسور اسلامي كرد، همان‌طور كه نمي‌توان با اضافه كردن و اختلاط با گزاره‌هاي موجود در متون مقدس به علم اسلامي رسيد. در پايان نتيجه‌گيري مي‌شود كه به‌رغم امكان اسلامي‌شدن علم، ولي اسلامي‌سازي آن نتيجه‌بخش نيست.