رهيافت نجم الدين رازي به موضوع معاد بر مبناي كهن الگوي سفر قهرمان كمبل

بيان مسئله: فصل معاد يكي از بخش‌هاي مهم مرصادالعباد است كه با قرائت عرفاني يكي از آيات قرآن كريم آغاز مي‌شود. نويسنده معاد را بازگشت نفوس انساني به حضرت خداوندي مي‌داند كه با سفر صفوف چهارگانه ارواح و طي هفت مرحله اتفاق مي‌افتد. نويسنده ساختار نظام‌مندي براي اين سفر بيان كرده است؛ با توجه به اين ساختار، پرسش پژوهشي مهم اين است كه آيا مي‌توان آن را با مراحل سفر قهرمان كمبل تطبيق داد.روش: اين پژوهش از نوع توصيفي ـ كتابخانه‌اي است و روش تحليل در آن بدينگونه است كه ابتدا ساختار بخش منظور استخراج، و سپس با بخش‌هاي انطباق‌پذير الگوي كمبل تحليل و بررسي مي‌شود.يافته‌ها و نتايج: بنابر يافته‌ها شرط شروع سير استكمالي، جذبه الهي است. پس از شروع سفر، در بخش دوم، فرد مراحلي را مي‌پيمايد كه كمبل آن را جاده آزمون‌ها مي‌نامد. به عقيده نجم‌الدين رازي، در اين بخش، فرد بايد چهار مرحله نفس امّاره، لوّامه، ملهمه و مطمئنه را طي كند تا به غايت سفر خويش برسد. فرد در پايان اين سير استكمالي، مقيم بهشت موعود، يعني همان بارگاه صفات خداوندي مي‌شود. نويسنده دو سرنوشت متفاوت براي سالكان تعيين كرده است. به عقيده وي اگر فرد، جزو سالكان باشد، پس از بازگشت، مأمور به راهداني و رهنمايي است. كساني كه به‌شيوه مجذوبان سلوك كرده باشند، پس از بازگشت، مسئوليتي در قبال ديگران بر عهده نخواهد داشت. در كهن‌الگوي سفرِ قهرمان كمبل نيز به اين دو سرانجام اشاره شده است.