بررسي ارتباط كربن آلي رسوب با ويژگي‌هاي هيدروژئومورفولوژيك حوزه آبخيز (مطالعه موردي: استان اردبيل)

شناخت عوامل مؤثر در ايجاد رسوب، نقش مهمي در درك پديده فرسايش و عواقب آن داشته و از اصول مهم مديريت بهينه يك حوزه آبخيز به شمار مي رود. در بررسي ارتباط ميان پارامترهاي محيطي و هيدروژئومورفولوژيك حوزه آبخيز با فرسايش و رسوب تاكنون بيشتر بر ويژگي هاي كمي رسوبات تأكيد شده، در حالي كه در اين پژوهش ارتباط كربن آلي رسوب به عنوان يك شاخص مهم كيفيت با پارامترهاي اقليمي شامل بارندگي متوسط سالانه، دماي ميانگين سالانه، توپوگرافي شامل ارتفاع، درصد شيب، جهت شيب و عامل زمين شناسي (سازند) در سطح استان اردبيل بررسي شده است. 98 نمونه رسوب پس از جمع آوري از سطح محدوده مطالعاتي، در آزمايشگاه به روش والكلي بلك اصلاح شده براي استخراج ميزان كربن آلي تجزيه و آزمايش شده و با استفاده از روش هاي آماري رگرسيون گام به گام و رگرسيون حداقل مربعات جزئي (PLSR) مورد آناليز و تحليل قرار گرفتند. يافته هاي پژوهش نشان داد از ميان پارامترهاي هيدروژئومورفولوژيك، دو پارامتر جهت شيب و مقاومت سازند نسبت به فرسايش به ترتيب با ضرايب رگرسيوني 0.293- و 0.078- به عنوان عوامل تأثيرگذار بر كربن آلي رسوب شناخته شدند كه همبستگي و ارتباط معكوسي با آن دارند و جهت شيب تأثير معني دارتري نسبت به عامل سازند براي تبيين تغييرات كربن آلي رسوب دارد كه خروجي هر دو مدل رگرسيوني تقريبا مشابه مي باشد. بنابراين كربن آلي رسوب علاوه بر كميت و مقدار رسوبات مي تواند به عنوان شاخصي مهم براي بررسي وضعيت فرآيندهاي تخريب و فرسايش حوزه آبخيز و همچنين هدررفت كربن آلي خاك مورد توجه قرار گيرد.