واكاوي شگردهاي بلاغي تشبيه در رسالة الطيور

رسالة الطيور، اثر نجم‌‌الدين رازي (654-573 ه.ق) داراي نثري خيالي و تمثيلي است و از جمله نثرهاي آراسته و فنّي اواخر قرن ششم هجري به حساب مي‌‌آيد. نويسندۀ اين اثر بنا به دلايل اجتماعي روزگار سخت خود سعي دارد با استفاده از محتواي تمثيلي و رمزي داستان و سير در دنياي معقولات، از شگردهاي ادبي مانند تشبيه استفاده كند تا وقايع را محسوس و عيني جلوه بدهد و آنها را از بهترين زاويۀ هنري گزارش كند. تشبيهات به كار رفته در اين رسالۀ كوتاه، علاوه بر زيباتر كردن اثر، لذت دريافت متن را براي مخاطب دوچندان مي‌كند. او با كمال مهارت، اين نوع بديعي را در سراسر داستانش گسترده است. غالب تشبيهات در اين اثر، از نوع تشبيه بليغ، تفضيلي، تلميحي و توصيفي است. نويسنده از بهترين انواع تشبيه جهت استطراف تشبيه سود برده است. ابتكار نجم‌‌الدين در كمك گرفتن از اين نوع هنري در بيان انديشۀ او تازگي خاصي بخشيده است. او از شگردهايي چون: استفاده از آيات قرآني، تلميح به داستان پيامبران، ملموس كردن معقولات از طريق اصطلاحات نجومي، رزمي، اشرافي، مكان‌‌هاي جغرافيايي و منسوباتي اعم از انسان و حيوان استفاده كرده است. همچنين زينت دادن اين نوع بياني با صنايع ديگري چون: مراعات‌‌النظير، تضاد، اغراق، تلميح، استخدام، كنايه و استعاره، در تصويرآفريني و گسترش حوزه زبان اثر جلوه مي‌‌كند.