پژوهش در بهره‌‌ گيري مولوي از كارايي پسوند در ايجاد مبالغه

«مبالغه» در زبان و ادب فارسي جايگاه ممتازي دارد امّا برخلاف بسياري از ديگر عناصر بلاغي به آن توجّه اندكي شده‌‌ و حتي دربارۀ شيوه‌هاي ساخت آن اغلب به همان ديدگاه‌‌هاي سنّتي اكتفا شده ‌‌است. در ديدگاه‌‌هاي سنّتي، مبالغه بي‌‌آنكه به شيوه‌‌هاي ساخت آن توجّه شده ‌‌باشد، بر اساس ميزان بزرگ‌نمايي در آن به سه نوعِ «مبالغه»، «اغراق» و «غلوّ» تقسيم شده ‌‌است. در پژوهش پيش رو، «پسوند» به مثابۀ يكي از شيوه‌هاي مؤثّر در ساخت مبالغه، بررسي و كارايي آن در اين باره واكاوي شده‌‌ است. فرضيۀ تحقيق اين است كه پسوند يكي از ابزارهاي ساخت مبالغه در شعر مولاناست. پرسش‌ اين است كه كدام پسوندها مي‌توانند در ايجاد مبالغه مؤثّر واقع شوند. روش پژوهش، تحليلي – توصيفي و مبتني بر بررسي شواهد و نتيجه‌‌گيري بر اساس آن‌ها بوده است. بنابراين با تمركز به برخي واژه‌هاي منحصر به فرد و نوآورانۀ مولانا، طيفي از پسوندهايي كه در مبالغه مؤثّرند، نشان داده شده است و از اين ديد تا كنون به نقش پسوند، به‌‌ويژه در جهان شعر مولانا توجّه نشده است؛ پسوندهايي كه مكان را با مبالغه توأم ساخته‌اند و شامل «لان»، «كده» و «ستان» است؛ پسوندهايي كه دارندگي صفتي را با مفاهيم متفاوت مثبت يا منفي با مبالغه همراه كرده‌اند و شامل «ناك»، «باره»، «مند» و «گين» است. پسوندهايي كه به ياري تشبيه، به مبحث مبالغه پيوند يافته‌اند؛ مانند «وش» و «انه». پسوند «ه» كه صفت را با مفهوم كثرت و فراواني توأم ساخته است‌. پسوند «گري» كه رفتار، كار يا صفتي را با فراواني همراه كرده است و بالاخره پسوند «-َ ك» و «-َ كي» كه براي كوچك‌نمايي و تحقير به كار رفته است. گذشته از اين‌‌ها ـ به مثابۀ يكي از دستاوردها ـ پژوهش پيش رو در صدد بوده است كه گامي در پيوند بلاغت و دستور زبان برداشته و به پسوند و كارايي آن در ايجاد مبالغه نگاهي تازه بيندازد.