تحليل عناصر زباني، موسيقايي، بلاغي و محتوايي «غزل3» مهدي اخوان ثالث

پژوهشگران، «غزل 3» از دفتر «آخر شاهنامه» مهدي اخوان ثالث را يكي از بهترين تغزلات معاصر دانسته‌اند اما چندان به دلايل برتري و جايگاه اين غزل در شعر معاصر اشاره نكرده‌‌اند. در اين پژوهش با بهره‌گيري از روش تحليلي _ توصيفي، اثبات كرديم كه اين غزل در چهار حوزۀ زباني، موسيقايي، بلاغي و محتوايي، مرزهاي شعر را درنورديده و به ساحت جديدي از وحدت هنري دست يافته است. از نظر زباني، پيوند با عناصر زباني گذشته در سطح واژگان و نحو، سبب هنجارگريزي زماني يا آركائيسم شده و فضاسازي چندسويۀ زباني را پديد آورده كه امري تقليدناپذير است. همچنين وزن عروضي جديد غزل 3 اخوان، با مضمون عاشقانه و تراژيك آن هماهنگ بوده و در كنار صنعت واج آرايي و تكرار، اين شعر را از موسيقي دروني و بيروني سرشار كرده است. از نظر بلاغي، كوشش اخوان در بهره‌مندي از شكل ابتكاري آرايه‌هاي بياني و بديعي و اجتناب از كليشه‌هاي رايج و مبتذل، تصاوير بلاغي را در جهت محتواي غنايي غزل به پيش برده است. به لحاظ درون‌‌مايه، بازنمود نوستالژي حضور معشوق در بهترين لحظه‌هاي زندگي شاعر، توصيف عظمت وجود او در كوچه‌هاي عاشقي و تحمل اندوه هجران او، فضاي شعر را از صميميت و لطافت يك عشق واقعي و تجربه شده آكنده ساخته و زاويه ديدي متفاوت از معشوق و عشق پاك ارائه مي‌كند. اين مجموعه عوامل، غزل 3 را به الگوي موفقي براي عاشقانه‌هاي نو نيمايي و شعر غنايي معاصر تبديل كرده‌اند.