خوشه بندي و تحليل وضعيت مقالات علمي در حوزه آينده پژوهي

هدف: خوشه ‌بندي و تحليل هم‌ واژگاني، روشي جهت آشكارسازي روابط، پيوندها و مصوّرسازي ساختار فكري يك رشته علمي است. اين پژوهش مي‌كوشد تا با استفاده از فن هم‌واژگاني، ساختار فكري مقالات حوزه آينده‌پژوهي در ايران را مورد مطالعه قرار دهد. روش: پژوهش حاضر، توسعه‌ اي، از نوع توصيفي – تحليلي با رويكرد علم‌ سنجي است. جامعه آماري پژوهش، 921 ركورد مقاله بازيابي شده در حوزه آينده‌ پژوهي است. يافته‌ ها: يافته ‌هاي پژوهش حاضر نشان داد كه مقالات حوزه آينده ‌پژوهي در ايران، اغلب با رشد مثبت همراه بوده و از نظر فراواني، واژگان كليدي سناريو، جمهوري اسلامي و آينده‌نگاري، بيشترين فراواني را در پژوهش‌هاي آينده ‌پژوهي ايران داشته ‌اند. يافته‌ هاي مربوط به خوشه ‌بندي سلسله‌ مراتبي، منجر به شكل‌ گيري 8 خوشه در اين حوزه گرديد كه به ترتيب، «چشم‌ اندازهاي آي سي تي»، «جغرافي‌دان‌ هاي عاشق آينده»، «توسعه دانشي»، «آموزش عالي آينده ‌گرا»، «آينده‌ دين»، «روابط منطقه ‌اي»، «آينده ‌نگاري راهبردي» و «وزن سنگين روش» نام گرفتند. نتيجه ‌گيري: با توجه به يافته ‌هاي پژوهش حاضر و فراواني بالاي كليدواژه سناريو و همچنين چگالي و روابط اين كليدواژه با ديگر كليدواژه ‌ها، مي‌ توان به اين نكته پي برد كه روش سناريونويسي، روش غالب در پژوهش‌هاي حوزه آينده ‌پژوهي در ايران است. همچنين با توجه به خوشه‌ هاي مستخرج، مشاهده شد كه اين پژوهش‌ها از تنوع بالايي برخورداراند، اما پرداختن به آينده در بسياري از حوزه‌ ها هنوز مغفول مانده است.