ارزيابي روش هاي مختلف كاشت بذر بر زنده‌ماني و استقرار نهال‌هاي بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl) در جنگل‌هاي نيمه خشك تنگ علمدار بهبهان

سابقه و هدف: بلوط ايراني به عنوان يك گونه آسيب پذير معرفي شده كه بيشترين پراكنش و تيپ‌هاي خالص آن در زاگرس جنوبي و مياني مشاهده مي‌شود. با توجه به عدم استقرار زادآوري طبيعي در جنگل‌هاي بلوط زاگرس، به علت چراي بيش از حد دام، جمع آوري بذر درختان توسط انسان، خشكيدگي درختان و تخريب رويشگاه، پژوهش‌هاي مختلفي پيرامون مسئله زادآوري در جنگل‌هاي زاگرس صورت گرفته است. با اين وجود هنوز مشكل عدم استقرار زادآوري طبيعي در جنگل‌هاي زاگرس وجود دارد. از اين رو در اين پژوهش به بررسي چند راه‌كار با تكيه بر اجراي ساده و بر پايه حفظ رطوبت خاك پرداخته خواهد شد تا روشي عملي و ساده براي استقرار زادآوري طبيعي بلوط ايراني پيشنهاد شود. مواد و روش‌ها: اين پژوهش در منطقه تنگ علمدار بهبهان در سال 1399 اجرا شد. براي اين منظور بذرهاي بلوط در فصل زمستان با پنج تكرار و با استفاده از تيمارهاي متفاوت نظير پناه صخره، زير درخت مادري، فضاي باز، استفاده از سوپر جاذب، و چاله فلسي در شيب (10 تا 55 درصد)، ارتفاع از سطح دريا (850 متر تا 976 متر) و همچنين جهت‌هاي مختلف جغرافيايي كاشته شدند. اين بذرها قبل از كشت با اب شستشو داده شدند و بعد از رفع گل و لاي با الكل 70 درصد استريل شدند. سپس به مدت 48 ساعت قبل از كشت در آب قرار گرفتند تا آماده براي كاشت شوند. در پايان فصل رويش زنده‌ماني نونهال‌ها و ارتفاع آنها محاسبه و ارتباط آن با عوامل محيطي مشخص شد. يافته‌ها: نتايج اين تحقيق نشان داد كه 25.24 درصد از بذرهاي جوانه‌زده، امكان زنده ماندن در شرايط سخت محيطي تا انتهاي دوره رشد را داشتند. تيمار سوپرجاذب داراي بيشترين درصد جوانه‌زني (82 درصد) ولي كمترين درصد زنده‌ماني (شش درصد) بود. در صورتي كه تيمار صخره داراي كمترين درصد جوانه‌زني (38 درصد) و بيشترين درصد زنده‌ماني (31 درصد) بود. دامنه غربي بيشترين جوانه‌زني (77 درصد) را داشت اما در نهايت 29 درصد نهال‌ها در اين دامنه زنده ماندند. اگرچه در دامنه‌ي شمالي 71.4 درصد از بذرهاي جوانه زدند اما در اين دامنه با بيشترين زنده‌ماني، در نهايت 31 درصد از نهال‌ها در انتهاي فصل رشد زنده ماندند. در حالي‌ كه كمترين درصد جوانه‌زني (50 درصد) و زنده‌ماني (14 درصد) مربوط به يال بود. هم چنين نتايج نشان داد شيب و ارتفاعات مختلف بر زنده‌ماني نهال‌ها تاثيري نداشت. بيشترين ارتفاع نهال‌ها مربوط به نهال‌هاي در پناه درختان و كمترين ارتفاع مربوط به چاله فلسي بود. نتيجه‌گيري: به طور كلي مي‌توان گفت كه بذركاري بلوط مي‌تواند نتايج قابل قبولي در زمينه احياي جنگل‌هاي بلوط داشته باشد. به عبارت ديگر با توجه به نتايج اين پژوهش و كاشت بذر در بهترين شرايط، مي‌توان احتمال رشد و زنده‌ماني نهال هاي بلوط ايراني را در رويشگاه طبيعي افزايش داد.