عنوان مقاله :
بررسي نتايج پنج ساله رويش و زنده‌ماني شش گونه درختي در فضاي سبز شهر رباط كريم در شرايط عدم‌قطعيت اقليمي
پديد آورندگان :
عسگري ، محمد دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي , جوانميري‌پور ، محسن دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي , رحماني‌حصار ، دنيا دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي
كليدواژه :
اقليم خشك , بارش , تغيير اقليم , دما , نهال‌كاري
چكيده فارسي :
با توجه به تغييرات اقليمي در تمامي نقاط كره زمين، يكي از مهم‌ترين ابزارهاي مقابله با تغييرات اقليمي از ديدگاه مديريتي در سطح منابع طبيعي، آگاهي از ميزان سازگاري گياهان چوبي در شرايط تغييرات اقليمي است. هدف از پژوهش حاضر، بررسي اثر عوامل اقليمي بر سازگاري گونه‌هاي درختي مورد استفاده به‌منظور جنگلكاري در شهر رباط‌كريم با ميانگين يك منطقه ي خشك در جنوب غربي استان تهران است. براي انجام اين مطالعه، پس از تسطيح و آمادهسازي بستر كاشت، در سال 1395 جنگلكاري با گونه‌هاي دو ساله توت نرك، كاج تهران، آسمان‌دار، زبان‌گنجشك، افراي سياه و اقاقيا در شهر رباط‌كريم انجام شد. در هنگام كاشت، قطر بن، ارتفاع نهال، شادابي برگ‌ها (مطلوب، متوسط و رنگ‌پريده) و سلامت نهال (سالم، نيمه‌سالم، آفت‌زده) اندازه‌گيري شدند. پس از گذشت 6 سال، در سال 1401 نيز دوباره اين ويژگي ها اندازه‌گيري شد. روند عناصر اقليمي شامل بارش، متوسط دما (C°)، متوسط دماي حداكثر (C°)، متوسط دماي حداقل (C°)، متوسط سرعت باد (m/s)، متوسط تعداد ساعات آفتابي از سال 1330 الي 1400 و متوسط تبخيرتعرق مرجع (ميلي‌متر) از 1400-1370 نيز بررسي شد. نتايج تجزيه و تحليل عناصر اقليمي نشان داد تغييرات اقليمي به شكل افزايش ميانگين دماي سالانه، افزايش حداكثر و حداقل دما، كاهش ميزان مجموع بارش سالانه، كاهش ميزان سرعت باد و افزايش ميزان تبخير-تعرق مرجع در حال وقوع هستند. از تعداد 150 اصله نهال در هنگام كاشت، در سال 1401 تعداد افراي سياه به 80 اصله رسيده و تعداد نهال‌هاي كاج تهران و اقاقيا بدون تغيير خاصي و به ترتيب برابر با 145 و 142 اصله بود. از نظر ميزان رويش قطري بيشترين ميزان رويش، مربوط به اقاقيا و كاج تهران (به ترتيب با داشتن 1.09 و 1.05 سانتي‌متر در سال) است و كمترين ميزان مربوط به گونه افراي سياه (با داشتن رويش قطري 0.78 سانتي‌متر در سال) بود. از نظر ميزان رويش ارتفاعي، بيشترين ميزان مربوط به آسمان دار و توت نرك به ترتيب با 0.45 و 0.42 متر و كمترين ميزان مربوط به افراي سياه با 0.14 متر در سال بوده است. بررسي افزايش سطح تاج پوشش حاكي از آن است كه بيشترين رشد در اين مورد مربوط به كاج تهران و آسمان دار به ترتيب با افزايش 0.16 و 0.1 مترمربع و كمترين رشد مربوط به افراي سياه با افزايش 0.018 متر مربع در سال است. نتايج آزمون ANOVA براي مقايسه وضعيت درختان از نظر درجات خشكيدگي گونه‌هاي مورد مطالعه در سال 1401 نشان‌دهنده معني‌دار بودن اختلاف ميانگين‌ها با احتمال 95% در گروه‌هاي مورد مطالعه است. براساس نتايج اين تحقيق، گونه‌هاي كاج تهران و اقاقيا بيشترين سازگاري و عامل‌هاي سلامتي و زنده ماني را نشان دادند.
