واكاوي همديد بارش‌هاي سيلابي شمال ايران (مطالعه موردي: بارش سنگين و فراگير 12 تا 15 مهر ماه 1397)

بارش‌هاي سيلابي از جمله فاجعه‌ بارترين مخاطراتي‌اند كه خسارات فراواني را در تمامي جوانب در مناطق سيل‌زده ايجاد مي‌كنند، در پژوهش حاضر عوامل جوي بارش‌هاي سيلابي 13 تا 15 مهر ماه 1397 در شمال ايران مورد بررسي همديد قرار گرفت. جهت انجام پژوهش ابتدا روزهاي بارشي ايستگاه‌هاي استان‌هاي شمال ايران از سازمان هواشناسي كشور دريافت شد و سپس از يك روز قبل از شروع بارش‌ها تا روز پاياني بارش‌ها شرايط جوي سطح زمين و سطوح فوقاني جو با استفاده از داده‌هاي مركز ملي پيش‌بيني محيطي (NCEP) ترسيم و مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل در يك روز قبل از بارش‌، نشانگر قرارگيري منطقه در محل شيب فشاري سيستم‌هاي پرفشار غرب درياي سياه با كم فشارهاي اروپاي شمالي و سوداني در سطح زمين است. از طرفي ورود هواي مرطوب در ترازهاي فوقاني سبب اغتشاش جو در روزهاي بارشي شده است. در روزهاي بارش‌هاي شديد، علاوه بر اثر گراديان فشار، زبانه پرفشار درياي سياه به منطقه رسيده و با جهت شمالي تا شمال‌شرقي رطوبت مسير گذر خود را از درياهاي سياه و خزر وارد منطقه مورد مطالعه كرده است. در ترازهاي فوقاني جو، قرارگيري منطقه در جنوب‌شرق سامانه شبه‌بلوكينگ امگايي، وجود فراز مانع و منحني بسته پرارتفاع بر روي منابع رطوبتي با تقويت همگرايي رطوبت در سطح زمين و جريان باد مرطوب جنوب‌غربي به منطقه سبب شار رطوبت از درياهاي مديترانه، سياه و خزر به شمال ايران شده است. عوامل مذكور منجر به افزايش رطوبت موجود در هوا، صعود هواي مرطوب (امگاي منفي)، ايجاد جوي ناپايدار و بارش‌هاي سيلابي در منطقه شده است. با پايان بارش‌ها، سامانه پرفشار غالب از منطقه عبور كرده و جريان بادها غربي بوده كه جوي پايدار را در منطقه حاكم كرده است.