تحليل عوامل موثر بر سيل ‌گيري در شهرستان جاجرم

سيل يكي از مخاطرات طبيعي در جهان بشمار مي‌آيد كه تحت تاثير عوامل طبيعي و انساني ايجاد‌ مي‌شود. كشور ايران نيز هر‌ساله شاهد وقوع سيلاب‌هاي كوچك و بزرگ در فصول مختلف سال‌ است. هدف از اين پژوهش، بررسي وضعيت سيل‌گيري شهرستان جاجرم با استفاده از منطق فازي و تحليل عوامل موثر بر سيل‌گيري در اين شهرستان است. براين اساس در منطقه مورد مطالعه ابتدا عوامل موثر بر وقوع سيلاب شناسايي گرديد كه اين عوامل عبارتند از ارتفاع، شيب، جهت شيب، بارش، پو شش گياهي، ليتولوژي، ژئومورفولوژي، كاربري اراضي، نفوذپذيري، تراكم آبراهه و فاصله از رودخانه. سپس فازي‌سازي معيار‌ها با توجه به توابع مورد نياز صورت گرفت و در مرحله بعد با استفاده از عملگرهاي مختلف اقدام به پهنه‌بندي سيل‌گيري در منطقه مورد نظر گرديد. نتايج تحقيق نشان داد ۱۱۲۷/۱ كيلومتر مربع از مساحت شهرستان در خطر كم ۵۷۳/۷ كيلومتر مربع در خطر متوسط،593/5 كيلومتر مربع در معرض خطر سيل‌گيري زياد و ۶۵۴/۲ كيلومترمربع در معرض خطر بسيار زياد سيل‌گيري قرار دارد. همچنين مشخص گرديد تمامي شهرهاي اين شهرستان در محدوده خطر متوسط تا بسيار زياد قرار دارند و حدود نيمي از روستاها در محدوده خطر متوسط تا بسيار زياد هستند. علاوه بر اين، حدود ۷۷ درصد از جاده هاي اصلي شهرستان در محدوده خطر متوسط تا بسيار زياد قرار دارند. اين نتايج نشان مي‌دهد كه بسياري از مناطق شهرستان جاجرم به ويژه مناطق مسكوني بسيار مستعد سيلاب است كه در اين زمينه به كارگيري راهكارهايي از جمله تلاش براي اصلاح كاربري‌هاي نامناسب، ترميم پوشش گياهي طبيعي، پايش علمي و به كارگيري سيستم‌هاي هشداردهنده سيل به صورت محلي گام مهمي در كاهش خسارات خواهد بود.