پژوهشي در يك فرهنگ عربي به فارسي: انيس المعاشرين

تحقيق در فرهنگ‌هاي عربي به فارسي به‌دليل اشتمال اين فرهنگ‌ها بر لغاتِ كهن فارسي، و راهگشا بودنِ اين فرهنگ‌ها در دستيابي به معانيِ اصليِ واژه‌هاي متروكِ فارسي، بايسته است. فرهنگ عربي به فارسيِ انيس المعاشرين، از مؤلفي ناشناس، از فرهنگ‌هاي بسيار گمنام و مهجور و ارزشمند است كه در اواخر عصر ايلخانان تأليف شده است. اين فرهنگ، فرهنگي موضوعي است كه به چهار قسم تقسيم شده است و مجموعاً در 38 موضوع مختلف، در آن لغاتي گرد آمده است. از اين فرهنگِ كهن، نسخه‌اي به تاريخ 704 ه.ق. برجا مانده است و تأليف آن شايد اندكي پيش از اين تاريخ بوده باشد. اين كتاب كه تاكنون تصحيح و چاپ نشده است، به دليلِ كهن ‌بودنِ نسبي، شايستۀ تحقيقات بيشتر و انتشار است. در مقالۀ حاضر ضمن بررسي و تحليلِ ساختار اين فرهنگ، و بحث دربارۀ شيوۀ فرهنگ‌نويسيِ مؤلفِ آن، و نيز شناسايي برخي از منابعِ مورداستفادۀ مؤلفِ آن، به ويژگي‌هاي ارزشمندِ آن نظيرِ لغاتِ نادر و تعريف‌هاي ويژه پرداخته شده است.