بررسي تطبيقي خردگرايي از ديدگاه ابوالعلاء معرّي و ناصرخسرو

ابوالعلاء معرّي و ناصرخسرو از چهره‌هاي شاخص فرهنگ اسلامي در عرصه‌ي خرد و خردگرايي به شمار مي‌روند، تا آنجا كه انديشه‌ها و سروده‌هاي خردآميز آنها در ميان ديگر شاعران از فراواني و شهرت بيشتري برخوردار است. يافته‌ي اساسي اين پژوهش در اين است كه تجربه‌هاي شعري، آشنايي با افكار انديشمندان و خرد ورزان ايراني و اسلامي و فيلسوفان يوناني، بهره‌گيري از فرهنگ و آموزه‌هاي ديني و مذهبي به ويژه اسماعيلي و فاطمي از منابع خردگرايي اين دو است. ناصرخسرو به عنوان شاعري فرهيخته، نسبت به ادب عربي آگاهي داشته است. بنابراين، در سرودن برخي مضمون‌هاي خردآميزش به شعر ابوالعلاء معرّي نظر داشته است. همچنين در اين جستار، اعتقاد بر اين است كه اگر چه در برخي موارد ميان شعر ابوالعلاء و ناصرخسرو تشابه مضموني وجود دارد، اما اين تشابهات از باب توارد خاطر بوده و ريشه‌ي برخي از اين مضمون‌هاي‌ خردگرايي، در فرهنگ اسلامي و ايراني نيز وجود دارد. اين پژوهش بر آن است تا بر اساس مكتب ادبيّات تطبيقي به بررسي و تحليل تطبيقي جنبه‌هاي مشترك و متفاوت اين مضمون‌ها و احياناً تأثيرپذيري ناصرخسرو از ابوالعلاء بپردازد. دو محور اساسي اين پژوهش، عبارتند از: الف: پيشگفتاري درباره‌ي سيرخردگرايي در ادبيّات عربي و فارسي و كليّات پژوهش.ب:بررسي تطبيقي مضمون‌هاي خردگرايي در شعر اين دو شاعر.