بررسي چگونگي رخداد تورمالين در مجموعه ي دگرگوني شمال گلپايگان، پهنه ي سنندج-سيرجان

رخداد تورمالين در دو منطقه در شمال گلپايگان ديده مي‏‌شود. در منطقه ي نخست در باختر مزرعه ي اوچستان، تورمالين درون توده ي متبلور به‌صورت نيمه‌شكل‏‌دار (Gt)، در همبريِ آمفيبول‏‌شيست به‌صورت شكل‌دار (At) و در همبريِ ميكا‏‌شيست به‌صورت اسفنجي (Mt) ديده مي‏‌شود. در منطقه ي دوم، در شمال روستاي اسفاجرد، تورمالين درون مرمر (Ct) است. تورمالين‏‌هاي نوع Gt با تركيب شورل Fe# بالاي 0.93 دارند و خاستگاه آنها ماگمايي است. اين تورمالين‌ها با گرانيتوييدهاي فقير از Li سازگار هستند. هر دو دسته تورمالين‏‌هاي نوع Mt و تورمالين‏‌هاي نوع At به‌ترتيب با تركيب دراويت و شورل- دراويت، خاستگاه گرمابي و سازگار با سنگ‏‌هاي متاپساميت‏‌ها و متاپليت‏‌هاي فقير از Ca دارند. تورمالين‏‌هاي نوع Ct تركيب دراويت دارند و با Fe# كمتر از 0.6 با متاپساميت‏‌ها و متاپليت‏‌هاي فقير از Ca سازگاري دارند و با يك فاز اشباع از Al همزيست هستند. حضور تورمالين نوع Ct در كنار بيوتيت‏‌هايي با آثار خوردگي و حضور كاني هاي ثانويه در سنگ و همچنين، تفاوت در دماسنجي، نشان‌دهنده ي پيدايش تورمالين در دماي كمتر در اثر واكنش سيال‌هاي بور‏‌دار با بيوتيت است. در پيدايش اين تورمالين‏‌ها سيال‌هاي ناشي از دگرگوني پيشرونده ي ميكاشيست‏‌ها و سيال‌هاي تأخيري- گرمابي برخاسته از ماگماي آلكالي‌سينيت نقش داشته‌اند.