نقد و تحليل بوم‌گرايي رمان كليدر با نگاهي به هويّت اكولوژيكي شخصيّت‌ها در تأثيرپذيري از گفتمان قدرت

نقد بوم گرا به مطالعة رابطۀ بين ادبيات و محيط فيزيكي مي پردازد و دغدغه هاي زيست محيطي را در زمينه هاي اجتماعي و سياسي آن بررسي مي كند. در اين نقد ما با روش توصيفي- تحليلي دغدغه‌هاي زيست‌محيطي شخصيت هاي رمان كليدر دولت آبادي را در ارتباط با طبيعت بررسي و تحليل خواهيم كرد تا تأثير گفتمان قدرت را بر هويت اكولوژيكي شخصيت ها نشان دهيم؛ زيرا شخصيت هاي كليدر هنگامي كه در موقعيت هاي گفتمان استبدادي قدرت قرار مي گيرند، رفتارهاي خاصي در آنان شكل مي گيرد و باعث سوژه‌شدگي شان مي گردد كه در هركدام به نحوي نمود مي يابد؛ در كلميشي با تن دادن وي به يكجانشيني، ترس زيست محيطي و فاصله گرفتن از هويت بياباني اش، در بلقيس با بحران روحي و هويت باختگي، در گل‌محمد با كفرگويي، ترس زيست‌محيطي، سازگار نبودن وي با خسّت اقليمي كه به آن كوچانده شده و كشتن امنيه ها، در بيگ محمد با ترس زيست‌محيطي و مهاجرت از آ نجا، در خان عمو با كفرگويي و راهزني و در خان محمد با تأمل در عناصر طبيعت و گفتگو با آن و توجه به بعد باشندگي خود. با تحليل شخصيت ها در كليدر در ارتباط با محيط زيست به تأثيرپذيري از گفتمان قدرت به اين نتايج دست يافتيم كه گفتمان استبدادي قدرت باعث شكل گيري حقيقتي برساخته در شخصيت هاي رمان و شيء شدگي آنان گرديده و آنها را از هويّت اكولوژيكي و حقيقت دروني شان كه در ارتباط با طبيعت ساخته شده، دور كرده و استقلال و عقلانيت فردمبنايانه را از آنان گرفته است. درواقع تغيير محيط زيستشان باعث تغيير خودِ آنان نيز گرديده و معرفتي ضدّگفتماني در آنان ايجاد كرده كه هم زادۀ قدرت است و هم قدرت زا.