صوري‌سازي رابطه مفهومي شمول معنايي در سطح واژه از منظر زبان‌شناسي رياضي

در پژوهش حاضر، تلاش بر آن بوده تا امكان صوري‌سازي رابطۀ مفهومي شمول معنايي در بين واژه‌ها بررسي شود. به اين منظور، ابزارهايي از نظريۀ مجموعه‌ها، تابع رياضي و برخي مفاهيم جبري به كار گرفته شده است. براي مطالعۀ امكان صوري‌سازي اين رابطۀ مفهومي، ابتدا تعريف‌هايي كه از شمول معنايي در فرهنگ‌هاي تخصصي زبان‌شناسي و درس‌نامه‌هاي معتبر معني‌شناسي به دست داده شده، معرفي و مطالعه شده است. با مطالعۀ اين تعريف‌ها، امكان تدقيق رابطۀ مفهومي شمول معنايي فراهم شده؛ به‌اين‌ترتيب كه شمول معنايي برحسب زمان و نوع (و هر دو) براي صوري‌سازي در نظر گرفته شده است. در ادامه، با استفاده از ابزارهاي رياضي كه عمدتاً برگرفته از نظريۀ مجموعه‌ها هستند، برگردان صوري براي رابطۀ مفهومي موردبحث به دست داده شده است. در پايان، صحت و طرز كار رابطه صوري پيشنهادشده با مثال‌هايي از زبان فارسي مورد آزمون قرار گرفت و نشان داده شد كه رابطۀ صوري متناظر با شمول معنايي در سطح واژه در چارچوب زبان فارسي كارآمد است.