ارزيابي اثرات كاربرد سيتوكنين برتسهيم مواد فتوسنتزي و درصد روغن دانه در ارقام گلرنگ در شرايط تنش خشكي

به منظور مطالعه اثرات كاربرد سيتوكنين بر بهبود تسهيم مواد فتوسنتزي و امكان افزايش درصد روغن دانه گلرنگ، پژوهشي به‌صورت آزمايش اسپليت پلات فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهارتكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان- ايران، در سال‌هاي زراعي 1397-1396 و 1398-1397 اجرا شد. در اين پژوهش، سطوح آبياري شامل آبياري مطلوب (0.4 - مگاپاسگال) و تنش خشكي (2- مگاپاسگال ) در كرت هاي اصلي  و ارقام گلرنگ شامل سينا، فرامان، پرنيان، گلدشت و محلي اصفهان و سه سطح سيتوكنين شامل عدم مصرف (شاهد)، 50 و 75 ميكرومولار به‌صورت فاكتوريل در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. تنش خشكي در مرحله گلدهي، شروع شد و هم زمان با اعمال تنش خشكي، محلول پاشي با سيتوكنين انجام شد. نتايج نشان داد كه اعمال تنش خشكي باعث افزايش كارايي انتقال مجدد (42.75درصد)، ميزان مشاركت ذخاير ساقه به دانه (26درصد) و كاهش عملكرد (26.8درصد) و روغن (10.6درصد) شد. در شرايط تنش خشكي، رقم محلي اصفهان با ميانگين (35.42) درصد، بيشترين درصد روغن و افزايش 52.7 درصدي كارايي انتقال ذخاير ساقه به دانه را به خود اختصاص داد. كاربرد سيتوكنين باعث به حداقل رساندن اثرات منفي تنش خشكي و بهبود صفاتي چون كارايي ساقه در انتقال ذخاير به دانه، عملكرد دانه و درصد روغن در ارقام مورد مطالعه شد. بالاترين درصد روغن دانه با كاربرد غلظت 75 ميكرومولار سيتوكنين (با ميانگين33.38درصد) نسبت به تيمار شاهد به‌دست آمد. بنابراين كاربرد سيتوكنين را مي توان در جهت كاهش اثرات منفي تنش خشكي، تسهيم مواد فتوسنتزي و درصد روغن دانه گلرنگ پيشنهاد كرد.