شكستن صداي كارگران صنعت نفت در هياهوي جنبش ملي نفت ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۲ش (تاريخ از پايين)

در تاريخ‌نگاري ملي شدن نفت به توصيف رفتار و تحليل انديشۀ نخبگان سياسي و دولتمردان فراوان پرداخته شده و صدها كتاب و مقاله نوشته شده است. نقش جبهۀ ملي، تأثير روحانيت مبارز، نگاه و عملكرد احزاب به‌ويژه حزب توده و همچنين واكنش دربار و رجال سياسي طرفدار حكومت پهلوي، همگي موضوعات جذابي‌اند كه به دفعات مورد كنكاش قرار گرفته‌اند، اما كمتر به نقش و تصوير كارگران صنعت نفت در زير و بم اين رخداد بزرگ توجه شده است. هدف نگارندۀ اين نوشتار پرداختن به نقش كارگران در اجراي قانون ملي شدن نفت است؛ همچنين تاباندن نور بر اينكه چگونه يك جنبش صنفي به حركتي ملي و بيگانه‌ستيز تبديل شد. مطالبات كارگران صنعت نفت تا چه اندازه با خواسته‌هاي طرفداران ملي شدن نفت هم‌سويي داشت؟ كارگران صنعت نفت تا چه اندازه در جنبش ملي شدن نفت تأثيرگذار بودند؟ نگارندۀ اين مقاله با نگاه از پايين، به تاريخ ملي شدن نفت پرداخته و به اعتراضات و مطالبات كارگري در فصل اعلام قانون ملي شدن نفت تا خلع يد از شركت نفت انگليس و ايران پرداخته است. ابزار اصلي كار اين تحقيق، جست‌وجو در اسناد آرشيوي، مطبوعات و مصاحبه‌هاي تاريخ شفاهي بوده است. دستاورد و يافتۀ اصلي كه در مسير اين پژوهش نمايان شده، اين است كه مطالبات كارگران صنعت نفت در آغاز با خواسته‌هاي طرفداران ملي شدن نفت هم‌سويي نداشت، بلكه خواسته‌هايي صرفاً صنفي و درخواست‌ها‌يي براي رفاه حال كارگران و مطابق مقررات سازمان بين‌المللي كار بود. در طول اعتصابات شعارها و خواسته‌ها تغيير كرد و كارگران صنعت نفت توانستند پيگيرانه در جنبش ملي شدن نفت تأثير داشته باشند.