دگرديسي خاطره به داستان در ادبيّات دفاع مقدّس با رويكرد به رمان آتش به اختيار

خاطره‌نويسي يكي از انواع ادبي و شكلي از نوشتار است كه در آن نويسنده، وقايعي را كه در زندگي‌اش روي داده و در آنها نقش داشته يا شاهدشان بوده است، بازگو مي‌كند. خاطره‌نويس با زاويۀ ديد خود با حوادث روبه‌رو مي‌شود و با گذشت زمان، آنها را در ذهن انباشته و با تكيه بر توانايي و هنر نويسندگي خود بازآفريني مي‌كند. همين متغيرهاست كه مي‌تواند خاطره را در فرآيند دگرديسي، از روايت سادۀ حادثه‌اي تاريخي به اثر ادبي خواندني و ماندگار تبديل سازد. با شروع جنگ عراق عليه ايران، بسياري از رزمندگان ايراني به نوشتن خاطرات و يادداشت‌هاي روزانه اقدام كردند. اين خاطرات و يادداشت‌ها، ضمن بيان احساسات و افكار آنان، در حكم مستندات تاريخي براي تبيين واقعيّت‌هاي جنگ و نيز آفرينش داستان استفاده مي‌شوند. به همين سبب رمزگشايي از فرآيند دگرديسي خاطره به داستان در ادبيّات پايداري، مسئله‌اي است كه پژوهش در آن، ضمن تدوين و تعريف اصول و قواعد دگرديسي خاطره به داستان، زمينه‌ساز موفّقيّت هرچه بيشتر نويسندگان براي خلق اين گونه آثار خواهد بود. در اين پژوهش دگرديسي خاطره به رمان را با تكيه بر رمان آتش به اختيار، نوشتۀ‌ محمّدرضا بايرامي واكاوي مي‌كنيم. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد رمان آتش به اختيار داراي شاخصه‌هايي همچون گفت‌وگو، صحنه‌آرايي، حركت در زمان، جريان سيّال ذهن و ... است كه توانسته اين اثر برخاسته از خاطره را به اثري ادبي تبديل كند و به آن ماهيّت ادبي_داستاني بدهد.