تحليل قياسي نقش فرهنگ و اقليم بر معيارهاي صورت‌بندي خانه‌هاي قاجاري (مطالعه موردي: اقليم‌هاي «گرم و مرطوب» و «معتدل و مرطوب» ايران)

در طول تاريخ، انسان در كالبدهاي معماري متفاوتي زندگي خود را سپري كرده است؛ كه اين كالبد محصول نهايي شيوه نگرش انسان، نيازهاي رفتاري او، وضعيت و شرايط اجتماعي، مذهبي و اقتصادي و اقليمي بوده است. تأثير هر يك از عوامل ذكر شده بر پيكره بندي كالبد معماري خانه-ها متفاوت بوده ولي نفوذ فرهنگ و اقليم به عنوان كليدي ترين عوامل مؤثر بر شاخصه‌هاي معماري، غير قابل انكار است. هدف اين پژوهش دست يابي به نگرشي بر نقش فرهنگ و اقليم بر معيارهاي صورت بندي خانه هاي قاجاري در اقليم هاي گرم و مرطوب و معتدل و مرطوب ايران با رويكرد تحليل قياسي بوده تا نحوه تأثيرپذيري هر يك از شاخصه‌هاي كالبدي را از اين عوامل شناسايي كند. روش تحقيق در اين پژوهش، در حوزه روش كيفي قرار دارد و جمع‌آوري مطالب به روش كتابخانه اي و مشاهده ميداني انجام شده است. در فرآيند تحليل و ارزيابي موضوع پژوهش، چهار خانه قاجاري با دو فرم متفاوت حياط مركزي و بلوكي در شهرهاي شاخص اقليم‌هاي مذكور انتخاب شدند تا از طريق تحليل قياسي، نقش فرهنگ و اقليم در فاكتورهاي كالبد معماري مشخص شود. نتايج پژوهش نشان داد كه در اقليم گرم و مرطوب، معيارهاي سلسله مراتب، نما و تزئينات، نور و روشنايي بيشتر تحت تأثير فرهنگ بوده و اقليم بيشترين تأثير را بر روي فرم خانه، جهت گيري، مصالح و عملكرد داشته است، درحالي كه در اقليم معتدل و مرطوب، فرهنگ بيشترين تأثير را بر هندسه، سلسله مراتب و مقياس خانه ها گذاشته و عامل اقليم بر روي تركيب بندي، عملكرد و فرم خانه مؤثر واقع شده است.