واكاوي زيست فرهنگي در انديشه نوصدرائيان (با تاكيد بر آراء استاد مرتضي مطهري)

نوصدرائيان، كه از آن‌ها به‌عنوان جريان پُرقوت فلسفي در ايران معاصر ياد مي‌شود، در واكنش به بحران‌هاي فكري دهۀ 30 و براي ارائۀ رويكردي فعالانه از دين در دوران مدرن براي زيست بشر پا به عرضه ظهور گذاشته‌اند.‌ ايشان، با توجه به مقتضيات زمان، دغدغۀ آن را داشته‌اند كه وحي را براي اجتماع مؤمنان، به جهت ضرورت احياي حيات باطني در عالم ديني، به اشتراك گذارند تا زمينۀ مدينۀ فاضلۀ شيعه و ظهور حضرت مهدي (عج) را فراهم كنند. بر همين اساس، مقالۀ پيش‌رو در چارچوب تحليلي «دستگاه فكري حكمت متعاليه» با هدف بازخواني مفهوم زيست فرهنگي، كه مهم‌ترين مشكل سياستي كشور است، به اين پرسش پاسخ مي‌دهد كه زيست فرهنگي در انديشۀ نوصدرائيان، با توجه به انسان‌شناسي نوصدرايي (به‌طور خاص اعتقاد به انسان متعالي در اين منظومۀ فكري)، بر چه دال نظري‌اي استوار است. از همين‌رو، فرضيۀ اين پژوهش بر اين نكته استوار است كه، به‌تبع زيربنايي‌بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در اين جريان فكري، «كرامت» را مي‌توان دال نظري در اين جريان فكري دانست. داده‌هاي به‌دست‌آمده از مطالعۀ موضوع پژوهش و منابع و ديدگاه‌هاي اصحاب حكمت متعاليه تأييد مي‌كنند كه نظريۀ «كرامت» و عدالت دال مركزي در مفهوم فرهنگ است و «زيست فرهنگي» در انديشۀ اين جريان فكري با عناصر‌، عوامل و روش‌‌هاي خاص خود محقق مي‌شود. اين مقاله با روش توصيفي ‌ـ ‌تحليلي و با تجزيه‌وتحليل داده‌ها به روش كتابخانه‌اي انجام شده است.