فراتحليل پژوهش‌هاي اعتياد به اينترنت: بازه ي زماني 1400-1384

اينترنت به يكي از ابزارهاي مهم ارتباط افراد در جهان امروز تبديل‌ شده است. دنياي همراه با اينترنت يا زيست‌جهان اينترنتي، ضمن اينكه داراي آثار اجتماعي (ارتباط‌ گيري، افزايش مهارت اجتماعي، پيوند به دانش جهاني و استفاده از آن) و اقتصادي (سود، افزايش بازار مالي، كاهش بحران‌هاي مالي و دسترسي آسان به جهان اقتصاد) است، آثار منفي اجتماعي (بحران‌هاي فردي و خانوادگي) و فرهنگي (اخلاقي، هنجاري و رفتاري) نيز دارد. اعتياد به اينترنت و تبديل‌شدن اينترنت به اوقات فراغت و سبك زندگي زندگيِ افراد و خانواده را با مخاطرات اجتماعي ازجمله فروپاشي خانواده، اختلال‌هاي اجتماعي ‌ـ‌جنسي، كاهش آرامش اجتماعي و غلتيدن فرد در آنومي روبه‌رو مي‌كند. هدف اصلي اين پژوهش مطالعۀ اعتياد به اينترنت در ايران با روش فراتحليل است. جامعۀ آماري آن 92 سند است كه 50 نمونه از آن با ارزيابي كيفيت، اعتبار و روايي آثار علمي به روش نمونه‌گيري غيراحتمالي‌‌ـ‌هدفمند در بازۀ زماني 1384ـ1400 انتخاب شدند. نتايج نشان مي‌دهد كه عوامل زمينه‌اي (0.231)، عوامل فرهنگي (0.109)، عوامل خانوادگي (0.348)، ويژگي‌هاي اينترنت (0.240)، عوامل تربيتي (0.088)، الگوي اجتماعي (0.115)، سبك زندگي (0.186)، آنومي رواني (0.237)، اختلال رواني‌‌ـ‌فردي (0.200)، تاب‌آوري (0.112)، آنومي هويتي (0.147) و سرمايۀ اجتماعي (0.286) با اعتياد به اينترنت رابطۀ معناداري دارند و در كل 0.318 درصد از آن را تبيين كرده‌اند. آزمون Q نشان داد كه ميان مطالعات مذكور ناهمگني (واريانس بين تحقيقات) وجود دارد و براي تعيين سوگيري انتشار و برآورد ناهمگني بين پژوهش، از متغيرهاي تعديلگر (هويت قومي، نوع جامعۀ آماري) استفاده شد. نتايج نشان مي‌دهد كه گرايش به اعتياد به اينترنت در بين گروه قومي فارس (۰٫۳۱ درصد) و گروه قومي مازندراني (۰٫۲۳ درصد) بيشتر بوده و در بين گروهي قومي فارس و مازندران گرايش بيشتري به اينترنت وجود دارد. از حيث جامعۀ آماري، ميزان اعتياد به اينترنت در ميان كاربران كافي‌نت (0.28)، دانشجويان (0.27) و دانش‌آموزان (0.24) به‌ترتيب بيشتر بوده و شهروندان عمومي معمولاً كمتر وقت خود را در فضاي مجازي سپري مي‌كنند.