ارزيابي برخي محصولات سبزي و صيفي توليدي اصفهان از نظر غلظت نيترات

سابقه و هدف: سبزيجات بخش مهمي از غذاي جمعيت جهان به ويژه كشورهاي در حال توسعه را تشكيل مي دهند. در حال حاضر به دليل استفاده بيش از حد از كودهاي شيميايي نيتروژن دار، به منظور تسريع رشد رويشي، سبب افزايش غير استاندارد نيترات در بسياري از سبزيها مخصوصا سبزي هاي برگي شده است. به دليل اثرات زيان بار نيترات اضافي در گياهان خوراكي براي انسان و دام، پژوهش هاي زيادي در زمينه تجمع نيترات در محصولات زراعي در جهان انجام شده است. با توجه به ضرورت چنين مطالعاتي در كشور و همچنين كنترل غلظت نيترات در سبزي ها و صيفي جات، پژوهش حاضر با هدف بررسي و پايش غلظت نيترات در برخي محصولات سبزي و صيفي(خيار، گوجه، سيب زميني، بادمجان، فلفل، پياز، پيازچه و سبزيجات برگي) توليد شده در برخي از گلخانه ها و مزارع استان اصفهان به اجرا درآمد .مواد و رو ش ها : براي انجام اين پژوهش تعداد 142 نمونه از انوا عي از سبزيجات برگي (گشنيز، ريحان، تره، جعفري، شاهي، شويد، ترخون، نعناع، شنبليله ) و صيفي جات (خيار، گوجه فرنگي، بادمجان، فلفل، پياز، پيازچه و سيب زميني در اندازه هاي ريز و درشت) از گلخانه ها و مزارع كشاورزي شهرستان هاي اصفهان، درچه، فلاورجان، تيران، دستگرد، دهاقان و اطراف آ نها جمع آوري شد. مقدار نيترات نمونه هاي گياهي بر اساس روش رنگ سنجي پس از احياء و توليد كمپلكس رنگي آمينو آزو، به وسيله دستگاه اسپكترو فتومتر اندازه گيري شد. در ادامه غلظت نيترات در نمونه ها با حداكثر غلظت مجاز نيترات در محصولات كشاورزي كه به وسيله سازمان ملي استاندارد ايران ارائه شده است، مقايسه شد .نتايج و بحث: مشاهده شد كه ميانگين غلظت نيترات در خيارهاي مورد مطالعه 1/48 برابر حد مجاز سازمان ملي استناندارد ايران (90 ميلي گرم بر كيلوگرم) بود، درحالي كه ميانگين غلظت نيترات در نمونه هاي سيب زميني، گوجه فرنگي و فلفل نسبت به حد مجار ارائه شده به وسيله سازمان ملي استاندارد ايران (به ترتيب170، 150 و 200 ميلي گرم در كيلوگرم وزن تر) كمتر بود. همچنين ميانگين غلظت نيترات در سيب زميني، گوجه فرنگي، بادمجان، فلفل و پياز ريز نسبت به ميانگين غلظت نيترات در سيب زميني، بادمجان، گوجه فرنگي، فلفل و پياز درشت بيشتر بود. در بين صيفي جات مورد مطالعه بيشترين ميانگين غلظت نيترات در خيار و كمترين ميانگين غلظت نيترات در گوجه فرنگي مشاهده شد. ميانگين غلظت نيترات در پوست خيار 16/7 برابر بيشتر از ميانگين غلظت نيترات در ميوه خيار بود. به طور كلي ميانگين غلظت نيترات در سبزي هاي برگي بيشتر از حد مجاز استاندارد ملي ايران (1000 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن تر) بود. در بين سبزي هاي مورد مطالعه ميانگين غلظت نيترات فقط در نعناع ( 457 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن تر)، شنبليله ( 262 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن تر ) و ترخون ( 695 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن تر) كمتر از حد مجاز استاندارد ملي كشور بود. درباره ساير سبزي هاي برگي مي توان گفت كه از نظر مقدار نيترات محدوديت مصرف وجود دارد .نتيجه گيري: با توجه به نتايج به نظر مي رسد كه اندازه ميوه معيار مناسبي براي ارزيابي مقدار نيترات گياه نمي تواند باشد و جنبه هاي مديريتي مزارع نقش بيشتري در غلظت نيترات گياه دارد. از طرف ديگر تغييرات نيترات در مزارع مختلف به قدري زياد است كه نمي توان به طور واضح بيان نمود كه مصرف صيفي و سبزي هاي موجود در بازار از نظر ميزان نيترات داراي محدوديت باشد. به هر حال به نظر مي رسد كه مصرف سبزي هاي برگي و صيفي جات توليد شده از مناطق مورد مطالعه براي سلامت مصرف كننده زيان بار بوده و ممكن است در برخي موارد داراي محدوديت باشد.