آغاز و پايان فصول طبيعي در ايران

چهار فصل طبيعي ويژگي مناطق معتدل جهان است، اما تاريخ شروع، پايان و طول مدت آنها تفاوت دارد. به منظور تعيين شروع و پايان فصول طبيعي ايران از داده هاي روزانه دماي ظاهري 32 ايستگاه هواشناسي سينوپتيك طي 60 سال از 1959 تا 2018 استفاده شد. شروع زمستان و تابستان به ترتيب دماي ظاهري صفر و 20 درجه، يعني زمان توقف يا كند شدن فعاليت فيزيولوژي و مرحله زايشي در طبيعت تعيين شد. نتايج نشان داد، همه مناطق ايران چهار فصل طبيعي ندارند، بلكه مناطق ساحلي شمال و مناطق پايين تر از عرض 29 درجه جغرافيايي، فقط دو فصل پاييز (دوره خنك)و تابستان(گرم) دارند، به ترتيب سواحل شمالي، پاييز طولاني تر و تابستان كوتاه تر و مناطق جنوبي بر عكس. در ديگر مناطق ايران، به طور طبيعي چهار فصل، زمستان، بهار، تابستان و پاييز اتفاق مي افتد، اما آغاز، پايان و طول مدت فصول، مرتبط با موقعيت جغرافيايي، ارتفاع و سيستم هاي جوي، متفاوت است. بنابراين به ترتيب از مناطق جنوبي به شمالي، آغاز زمستان 12 دي 21 آذر، بهار، 12 بهمن 18 اسفند، تابستان، 27 فروردين 30 خرداد و پاييز، 23 آبان 28 شهريور است. از طرف ديگر پايان فصول طبيعي به ترتيب، زمستان ، 11 بهمن 17 اسفند، بهار، 21 ارديبهشت 29 خرداد، تابستان، 22 آبان – 27 شهريور و پاييز، 2 اردييهشت تا 20 آذر مي باشد. در مناطق معتدل ايران، طول فصول انتقالي، منظم بوده و تغيير زيادي ندارد، اما فصل تابستان و زمستان در مناطق شمال غربي و مرتفع غرب، با نظم 3 ماه در فصل، اما به طرف شرق و جنوب، طول زمستان كوتاه، و تابستان بلندتر است. چنانكه اعتدال اقليمي از شمال غربي در همسايگي مناطق معتدل كره زمين، به شرق و جنوب كم شده و برعكس بر شباهت آن به اقليم هاي بياباني خشك جنب حاره اي گرم، مرطوب و يا سرد و خشك توران افزوده مي شود. اقليم ايران با توجه به موقعيت جغرافيايي در منطقه گذار از اقليم معتدل به اقليم بياباني گرم و سرد كره زمين قرار دارد.