آزاد ماهيان بومي ايران (Salmo caspius و S. trutta)، دو گونه مجزا يا دو فرم از يك گونه؛ فرضيه اي مبتني بر ريخت سنجي هندسي

اين مطالعه به‌منظور بررسي جايگاه آرايه شناختي آزاد ماهيان بومي ايران شامل جمعيت‌هاي قزل‌آلاي خال قرمز از رودخانه‌هاي مردوق، ليقوان‌چاي (حوضه درياچه اروميه)، هراز (حوضه درياي خزر) و جاجرود و كرج (حوضه درياچه نمك) و آزاد ماهي خزري صيد شده از درياي خزر با استفاده از روش ريخت سنجي هندسي به‌اجرا درآمد. نمونه‌برداري از رودخانه‌ها با استفاده از دستگاه ماهيگير الكتريكي و در دريا به وسيله تور پره و گوشگير انجام شد. جهت تهيه داده‌هاي ريختي در روش هندسي از سمت چپ نماي جانبي نمونه‌ها عكس‌برداري شد سپس تعداد 16 لندمارك روي تصاوير دو بعدي تعريف و رقومي‌سازي شد. داده‌هاي حاصل با استفاده از آناليزهاي چند متغيره تحليل تابع تشخيصي (DFA)، تجزيه به مولفه‌هاي اصلي (PCA)، تجزيه همبستگي كانوني (CVA) و آناليز خوشه‌اي تجزيه و تحليل شدند. در بررسي تنوع ريختي بين گونه‌اي، دو گونه مورد مطالعه در صفات موقعيت پوزه، عمق  بدن و طول و عمق ساقه دمي تفاوت معني‌داري نشان دادند. بر اساس تحليل تابع تشخيصي و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي كاملا از يكديگر تفكيك شدند. نتايج بررسي بين حوضه‌اي جميعت‌هاي قزل‌آلاي خال قرمز نشان داد سه حوضه مورد مطالعه در يك گروه و جدا از جمعيت آزاد ماهي خزري قرار مي­ گيرند. تفاوت‌هاي بين جمعيتي قزل‌آلاي خال قرمز، انعطاف‌پذيري ريختي اين گونه نسبت به شرايط محيطي را نشان مي‌دهد. به‌طور كلي روش‌ ريخت‌سنجي هندسي توانست هويت و سطح آرايه شناختي قزل‌آلاي خال قرمز و آزاد ماهي درياي خزر را در سطح گونه از لحاظ ريختي تفكيك كند كه در مطالعات بعدي به ارزيابي ذخاير گونه‌ها و مجزا در نظر گرفتن آن‌ها كمك مي‌نمايد.