احتراق قونسولخانه ايران در اسلامبول سرنوشت اسناد و منابع تاريخي در مذاكرات تحديد حدود (1293 قمري)

اسلامبولِ قديم به دليل نوع معماري مستعد حريق بود. اين شهر در دوره عثماني بارها دچار حريق‌هاي بزرگي شد. نوشتار حاضر، گزارشي از حريق قونسولخانه ايران در اسلامبول به سال 1293ق. است. اين واقعه جز زيان‌هاي مادي، موجب از بين رفتن اسناد و منابع مهم تاريخي شد. مأمور اعزامي ايران، ميرزا محبّعلي خان ناظم الملك مرندي يكانلو بيشتر اسناد و منابع تاريخي را براي استفاده و استناد در كميسيون تحديد حدود ايران و عثماني گردآوري كرده بود. او پس از سوختن اسناد و منابع موجود در قونسولخانه، دست به تكاپوي همه‌جانبه زد. به اين منظور، نامه‌هاي متعددي به صدراعظم و وزير امور خارجه وقت، ميرزا حسين خان سپهسالار نوشت و با ذكر نشاني دقيق اسناد و منابع تاريخي، خواستار تهيه و ارسال آنها شد. نامه هاي او و پاسخ هاي سپهسالار در باره واقعه احتراق قونسولخانه ايران در اسلامبول هنوز منتشرنشده و اين موضوع از ديد پژوهشگران تاريخ روابط ايران و عثماني پنهان مانده است. در جُستار حاضر، با استفاده از اسناد منتشرنشده وزارت امور خارجه، جنبه هاي مختلف موضوع گزارش و تحليل شده است.