رابطۀ تاريخ‌‌نگاري با قدرت در گفتمان اسماعيلي مطالعۀ موردي: دولت فاطميان

تاريخ‌‌نگاري اسماعيليان به‌دليل ابتنا بر فلسفۀ نظري خاص خود در برخي جنبه‌‌هاي نگرشي مانند عامل محرك تاريخ، الگوي حركت تاريخي و انديشۀ پيشرفت در تاريخ با جريان مسلط تاريخ‌‌نگاري سنتي داراي تفاوت‌‌هايي بنيادين است. اين مسئله با اثرگذاري مستقيم بر حجم نگارش تاريخ، موضوع، هدف، رويكرد و روشِ نگارش تاريخ از سوي مورخان اسماعيلي‌‌مذهب، آثار تاريخ‌‌نگارانۀ اسماعيليانِ نخستين و به‌تبعِ آن فاطميان را تحت‌تأثير قرار داده است، به‌گونه‌‌اي كه بسياري از محققان اين حوزه را بر اين باور واداشته كه اساساً اسماعيليان فاقد سنت تاريخ‌‌نگاري خاص خود هستند. موضوعي كه در اين مقاله به‌دنبال بررسي آن هستيم، تحليل رابطۀ تاريخ‌‌نگاري با قدرت سياسي در دورۀ فاطميان و برسي تأثير آن در رويكرد و موضوع تاريخ‌‌نگاريِ مورخان فاطمي در ادوار مختلف حيات سياسي اين دولت است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تحولات سياسي پيرامون جايگاه امام به‌عنوان نقطۀ محوري در انديشۀ اسماعيلي تا چه اندازه سبب تحول در رويكرد و موضوع تاريخ‌‌نگاري در دورۀ فاطميان شده است. شيوۀ پژوهش در اين مقاله به روش تحليل محتواي كيفي و استخراج داده‌‌ها مبتني‌بر گزينش گزاره‌‌هاي معنادار از منابعِ كتابخانه‌‌اي است.