تبيين مؤلفه‌هاي ادراك بصري در ساختار فضايي بازار سنتي تهران

بازارها به‌عنوان يكي از فضاهاي شاخص شهري همواره نقش بسزايي در شكل‌گيري شهرها داشته‌اند، لذا براي شناخت ادراكات بصري در محيط بازارهاي سنتي ايران، اصول و ضوابط نهفته در معماري آن را بايد شناسايي كرد. در اين راستا، بازار سنتي تهران به‌عنوان نمونۀ موردي و نيز يكي از بافت‌هاي تاريخي و قديمي تهران انتخاب شد. در اين تحقيق بر اساس شيوۀ تركيبي و با رويكرد اكتشافي، اطلاعات مربوط به شاخص‌هاي محيطي و كالبدي ساختار فضايي براي بررسي مؤلفه‌هاي مؤثر بر ادراك بصري بازار سنتي تهران، جمع‌آوري و در مرحلۀ بعد براي ارزيابي اداركات بصري افراد، پرسشنامه به‌صورت چك‌ليستي براي فضاهاي شاخص بازار تهيه گرديد كه هر سؤال پرسشنامه، يك مؤلفه را پوشش مي‌دهد. جامعۀ آماري تحقيق، شامل120 نفر از كسبه، خريداران يا رهگذراني كه تمايل به مشاركت و سطح بالاي عملكرد ادراكي و شناختي هستند كه براساس احساسشان اين مؤلفه‌ها را علامت‌گذاري كردند و سپس با استفاده از آزمون‌هاي كولموگروف، آزمون همبستگي اسپيرمن، آزمون كروسكال واليس و يو من ويتني، داده‌هاي مرحلۀ كيفي توسط نرم‌افزار spss تجزيه و تحليل گرديد. نتايج تحليل‌ها نشان مي‌دهد در بازارهاي سنتي، حس بينايي باعث ايجاد ارتباط دوگانه مابين ساختار و عناصر فضايي و ادراك افراد مي‌گردد و عواملي همچون مدت فعاليت كسبه و جنسيت و ميزان تحصيلات افراد شركت‌كننده در تحقيق، تأثير مثبت و معناداري بر ادراكات بينايي افراد مي‌گذارد و مابين فضاهاي شاخصِ بررسي‌شده در بازار تهران، در مسجد امام بيشترين ميزان ادراكات بينايي و در سرا امير كمترين ميزان را دارد.