اثر سطوح مختلف عنصر روي بر قابليت هضم مواد مغذي، فراسنجه‌هاي شكمبه‌اي، ابقاء نيتروژون و پروتوزواي شكمبه‌اي بره‌هاي نر مهربان

سابقه‌و‌هدف: عنصر روي يك ماده معدني ضروري است كه در بسياري از اعمال حياتي بدن از قبيل رشد، سنتز DNA، ساختمان هورمون‌ها و آنزيم‌ها نقش دارد. به‌همين دليل وجود اين عنصر در جيره غذايي حيوانات لازم و ضروري است. كمبود روي در جيره، سبب كاهش اشتها و اختلال در تخمير شكمبه مي‌شود. اين پژوهش، به‌منظور بررسي اثر سطوح مختلف عنصر روي بر قابليت هضم مواد مغذي و فراسنجه‌هاي شكمبه‌اي در بره‌هاي نر مهربان انجام شد.مواد‌ و ‌روش‌ها: براي انجام اين آزمايش از تعداد 18 رأس بره نر مهربان 4 3 ماهه با ميانگين وزن 2.67± 33.62 كيلوگرم در قالب طرح كاملاً تصادفي با 3 تيمار و 6 تكرار استفاده شد. جيره پايه (حاوي 26.10 ميلي‌گرم عنصر روي در هر كيلوگرم ماده خشك جيره) به‌صورت كاملاً مخلوط شده در دو وعده صبح (08:00) و عصر (16:00) به مدت 60 روز در اختيار بره‌ها قرار گرفت. تيمارهاي آزمايشي شامل 1) جيره پايه، بدون افزودن مكمل روي (شاهد)، 2) جيره پايه به‌همراه 40 ميلي‌گرم عنصر روي در هر كيلوگرم ماده خشك جيره به‌صورت سولفات روي و 3) جيره پايه به همراه 80 ميلي‌گرم عنصر روي در هر كيلوگرم ماده خشك جيره به‌صورت سولفات روي بود. در طول دوره آزمايش، مقدار خوراك مصرفي روزانه و افزايش وزن بره‌ها هر 15 روز يكبار اندازه‌گيري شد. به‌منظور بررسي مقدار pH، غلظت كل اسيدهاي چرب فرار، آمونياك و نيز جمعيت پروتوزواهاي شكمبه، در روز آخر آزمايش و 3 ساعت بعد از خوراك‌دهي صبح، با استفاده از لوله مري از بره‌ها مايع شكمبه استحصال شد. نمونه‌هاي مربوط به تعيين غلظت كل اسيدهاي چرب فرار و آمونياك با استفاده از پارچه متقال چهار لايه صاف و پس از اسيدي شدن، در دماي 20 درجه سانتي‌گراد نگهداري شد. نمونه‌هاي در نظر گرفته شده براي تعيين پروتوزوآها (بدون صاف شدن)، به نسبت 1 به 1 با فرمآلدئيد 18.5% مخلوط و در دماي اتاق و به دور از تابش نور نگهداري شد. در پايان روز 60 آزمايش، از هر تيمار تعداد 4 رأس بره به‌صورت تصادفي انتخاب و به مدت 10 روز (5 روز دوره سازش‌پذيري و 5 روز دوره نمونه‌برداري) به داخل قفس‌هاي متابوليك منتقل شدند و آزمايش تعيين قابليت هضم و ابقاء نيتروژن بر روي آنها انجام شد. در مرحله نمونه‌برداري، مقدار خوراك خورده شده، پسماند احتمالي، ادرار و مدفوع دفع شده طي 24 ساعت به‌طور روزانه ثبت و از آنها نمونه برداري صورت گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان داد استفاده از سطوح مختلف عنصر روي، اثر معني‌داري بر مصرف ماده خشك، ماده آلي و پروتئين خام نداشت. قابليت هضم ماده خشك و قابليت هضم اجزاي جيره با مصرف مكمل روي تغيير نكرد. ارزش غذايي جيره‌ها (پروتئين خام قابل هضم و مجموع مواد مغذي قابل هضم) نيز در تيمارهاي مختلف تفاوت معني‌داري نشان نداد. همچنين، افزودن عنصر روي به جيره پايه، اثر معني‌داري بر فراسنجه‌هاي شكمبه‌اي (مقدار pH، غلظت كل اسيدهاي چرب فرار و آمونياك)، تعداد كل پروتوزوآهاي شكمبه و جنس‌هاي مشاهده شده آنها نداشت. بيشترين تعداد پروتوزوآي مشاهده شده، مربوط به جنس انتودينيوم و كمترين تعداد نيز مربوط به جنس داسي‌تريش بود. افزودن مكمل روي به جيره پايه اثر معني‌داري بر نيتروژن ابقاء شده نداشت. ميزان نيتروژن ابقاء شده در تيمارهاي شاهد، 2 و 3 به ترتيب 8.95، 8.55 و 8.61 گرم در روز بود كه تحت تأثير مصرف عنصر روي قرار نگرفت.نتيجه‌گيري: به‌طور كلي، نتايج اين آزمايش نشان داد كه اضافه كردن مقدار 40 و 80 ميلي‌گرم عنصر روي به هركيلوگرم از ماده خشك جيره پايه (حاوي 26.10 ميلي‌گرم عنصر روي در هر كيلوگرم ماده خشك)، تأثير معني‌داري بر صفات اندازه‌گيري شده نداشت. به‌نظر مي رسد مقدار عنصر روي موجود در جيره پايه، نياز حيوان را از اين نظر تأمين كرده و نيازي به افزودن عنصر روي نيست.