ماهيت حقوقي ليسانس اجباري در حقوق اختراعات: تنظيم گري يا سلب مالكيت

سلب مالكيت از سرمايه خارجي تحقيقات گسترده‌اي را به خود اختصاص داده است. با اين حال، بررسي حقوقي شيوه‌هاي گوناگون سلب مالكيت از اموال فكري سرمايه‌گذاران خارجي كمتر مورد توجه نويسندگان قرار گرفته است. با توجه به اينكه اعطاي ليسانس اجباري در ارتباط با حقوق اختراعات سرمايه‌گذاران خارجي يكي از مهمترين اقدامات در اين زمينه است، اين نوشتار به بررسي ماهيت حقوقي اين نهاد مي‌پردازد و با كنكاش در مقررات داخلي و بين‌المللي، پرونده‌هاي حقوقي مربوطه و تبيين موضع فعلي نظام حقوقي كشورمان؛ ضمن تحليل، نقد و تشريح نگرش‌هاي مختلفي كه در اين خصوص وجود دارد، مي‌كوشد به اين پرسش پاسخ دهد كه صدور ليسانس اجباري توسط دولت‌ها اقدامي تنظيم‌گرايانه است يا اينكه سلب مالكيت بوده و پرداخت غرامت به سرمايه‌گذار خارجي را به همراه دارد. به نظر مي‌رسد علي‌رغم خصوصيت تنظيم‌گرايانه نهاد مزبور، نمي‌توان به طور مطلق تمامي موارد اعطاي ليسانس اجباري را از مقررات مربوط به سلب مالكيت مستثني دانست و اتخاذ رويكردي موردي با توجه به ادبيات و رويكرد متخذه در معاهده و يا قوانين داخلي مربوط به هر پرونده در جهت احراز تحقق يا عدم تحقق سلب مالكيت از طريق ليسانس اجباري مقرون به صواب است.