تحليل اثر هندسه‌ي پلان و توانمندي معماران سنتي بر گونه‌شناسي فرمِ معماري كبوترخانه‌هاي اصفهان

زمينه و هدف: كبوترخانه‌ها از لحاظ معماري، سازه و تزئينات داراي ويژگي‌هاي برجسته‌اي هستند؛ تحليل هندسه شكلي و گونه‌شناسيِ آن‌‌ها، نه تنها نقش به‌سزايي در شناختِ معماري سنتي ايراني دارد، بلكه مي‌تواند از فراموشيِ اين بناهاي همسان و تابع محيط طبيعي نيز جلوگيري كند. به اعتقاد نگارندگان بين خلاقيت معماران‌سنتي، تناسبات، فرم و اندازه ي پلان،  با انواع كبوترخانه‌هاي محدوه اصفهان، رابطه مستقيم وجود‌ دارد. لذا هدف، تحليلِ نقش هندسه در فرم نهايي كبوترخانه‌هاي اصفهان است. كبوترخانه‌ها براي نخستين‌بار به‌صورت توصيفي مورد توجه سياحان قرار‌گرفتند و برخي علاوه‌بر بررسي جنبه‌هاي شكلي، كالبد و سازه‌ي آن‌ها را دسته‌بندي كرده‌‌اند. اين پژوهش گونه‌شناسيِ جامعي از كبوترخانه‌ها با ديدگاه هندسي ارايه خواهد‌كرد. روش بررسي: روش تحقيق توصيفي، مقايسه‌اي و تحليلي، است. اطلاعات از طريق منابع كتابخانه‌اي و ميداني، به‌دست آمده است. يافته‌ ها: مشخص گرديد كه بين ارتفاع با تعداد طبقات، قطر كبوترخانه، استوانه‌هاي مياني و ضخامت ديواره‌ي آن، ارتباط معناداري وجوددارد. شكل‌ها، هندسه كالبد و ابعاد گوناگون پلان از يكسو و خلاقيت  معماران از سوي ديگر، احجام گوناگوني را در ساختار كبوترخانه‌هاي شهر اصفهان پديد آورده‌اند. بحث و نتيجه ‌گيري: براساس يافته‌ها به لحاظ هندسه‌ي پلان، دوازده گونه(رايج‌ترين مدور ساده)، از نظر حجم چهارگونه‌ي اصلي، و برپايه‌ي تعداد طبقات سه گونه شناسايي‌شد. همچنين به‌طور معمول نسبت ارتفاع به دهانه حدود دوبرابر است.