آداب‌الحرب‌ و ‌الشجاعه و فوايد فرهنگ ‌نگارانۀ آن

آداب‌ الحرب ‌و الشجاعه نوشتۀ محمّد بن منصور بن سعيد، ملقّب به مباركشاه و مشهور به فخر مدبّر، از متون مشهور نيمۀ اوّل قرن هفتم هجري است. مباركشاه در اين كتاب، به‌تفصيل دربارۀ آيين كشورداري، اسب‌شناسي، جنگ و سپاهيگري سخن گفته است. آداب‌ الحرب به‌دليل اشتمال بر انواع واژه‌ها، اصطلاحات و تعابير خاص، ارزش‌ها و فوايد فرهنگ‌نگاشتي درخور توجّهي دارد؛ امّا تاكنون، چنان‌كه بايد، در تأليف فرهنگ‌ها از آن استفاده نشده و ارزش‌هاي بي‌شمار آن ناشناخته مانده است. در اين مقاله سعي كرده‌ايم نمونه‎هايي از تازه‌ها و ارزش‌هاي لغوي آداب ‌الحرب را عرضه كنيم. اين امر مي‌تواند هم در تكميل فرهنگ‌هاي نوشته‌شده و احياناً اصلاح برخي از خطاهاي راه‌يافته به آن‌ها مؤثّر باشد و هم به فرهنگ‌نويسان در تأليف فرهنگ‌هاي آتي ياري رساند. براي اين منظور و براي رسيدن به صحيح‌ترين صورت ضبط‌هاي اين كتاب، علاوه بر متن چاپي، از چند دست‌نوشتۀ موجود نيز بهره برده‌ايم و نتيجۀ يافته‌هاي خود را با توجّه به لغت‌نامۀ دهخدا نشان داده‌ايم.