بررسي تاثير رقم و روش استخراج بر فعاليت آنتي‌اكسيداني عصاره‌ هسته چند رقم خرماي استان بوشهر

سابقه و هدف : تركيبات فعال زيستي نظير فيبرها و پلي ‌فنول‌ هاي موجود در محصولات گياهي ، در سلامت انسان نقش دارند . اثرات سودمند تركيبات فنوليك به خصوصيت آنتي ‌اكسيداني آن‌ ها مربوط مي‌ شود. هسته خرما كه جزء ضايعات كارخانجات فرآوري خرما است بسته به نوع واريته ، به‌طور ميانگين حدود 15- 10 درصد وزن كل ميوه را تشكيل مي دهد و به‌عنوان يك منبع غني از فيبرهاي رژيمي و تركيبات آنتي‌اكسيداني مي ‌باشد . هدف از اين پژوهش ، مقايسه اثر روش ‌هاي استخراج سنتي ( خيساندن) و فراصوت بر ميزان تركيبات فنولي و فلاونوئيدي استخراج شده از عصاره هسته سه واريته خرماي كبكاب ، زاهدي و استعمران استان بوشهر و بررسي فعاليت آنتي‌اكسيداني آن ‌ها مي‌باشد .مواد و روش‌ها : هسته‌ نمونه‌ هاي خرما از ميوه جدا سازي شده و سپس به منظور حذف گوشت با آب شتشو و در نهايت خشك و پودر شدند . از پودر حاصله با استفاده از روش خيساندن عصاره‌گيري شد . به‌منظور بررسي اثر فرآيند فراصوت بر استخراج تركيبات فنولي و فلاونوئيدي ، سه زمان 5 ، 10 ، 15 دقيقه و دو شدت 50 و 100 درصد استفاده شد . ميزان محتواي فنول ‌كل عصاره‌ ها با استفاده از معرف فولين سيوكالتيو و محتواي فلاونوئيد‌ كل عصاره‌ ها بر اساس روش رنگ‌ سنجي آلومينيوم كلرايد اندازه‌گيري شد . دو روش مهار راديكال آزاد DPPH و ABTS جهت ارزيابي خواص آنتي‌اكسيداني عصاره ‌ها به كار رفتند . يافته‌ها : مقايسه بين دو روش استخراج نشان داد كه بازده استخراج تركيبات مؤثره هسته هر سه واريته خرما در روش فراصوت نسبت به روش خيساندن بيشتربود . بيشترين بازده استخراج تركيبات مؤثره مربوط به زمان 10 دقيقه و شدت صوت 100 درصد مشاهده شد . نتايج آزمون‌ هاي آنتي‌اكسيداني نشان داد ، عصاره ‌هاي هيدروالكلي هسته سه رقم خرما ، در مهار راديكال‏ هاي آزاد وابسته به غلظت است و با افزايش غلظت ، فعاليت ضدراديكالي آن ‌ها افزايش مي ‏يابد ، همچنين باوجود فنول ( 29/324ميكروگرم بر ميلي‌ گرم گاليك ‌اسيد) و فلاونوئيد ( 1282/360 ميكروگرم بر ميلي‌ گرم كوئرستين) بيشتر عصاره هسته رقم زاهدي ، عصاره هسته رقم كبكاب داراي بيشترين فعاليت آنتي‌اكسيداني بود. نتيجه‌گيري كلي: پودر هسته رقم زاهدي، كبكاب و استعمران منبع خوبي از تركيبات آنتي‌اكسيدان طبيعي است. بنابراين بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، پودر و عصاره هسته ارقام مختلف خرما مي‌تواند به عنوان يك آنتي‌اكسيدان طبيعي در غذاهاي مختلف استفاده شود.