مقايسه اثربخشي درمان شناختي-رفتاري و درمان فراشناختي بر شاخص‌هاي خشم در مبتلايان به اختلالات اضطرابي

زمينه و هدف: يكي از هيجانات شايع در مبتلايان به اختلالات خلقي و اضطرابي، نشانگان خشم است. نگراني اصلي در مورد مبتلايان به اختلالات اضطرابي كه عملكردشان در كُنش‏هاي مختلف مختل است، خشم خودآزارگرانه و بعضاً خودكشي است. اين پژوهش با هدف مقايسه اثربخشي درمان شناختي-رفتاري و درمان فراشناختي بر شاخص‏هاي خشم در مبتلايان به اختلالات اضطرابي انجام شد. مواد و روش‌ها: پژوهش نيمه‏آزمايشي با طرح پيش‏آزمون، پس‏آزمون و پيگيري سه‏ماهه بود. تمامي مبتلايان به اختلالات اضطرابي مراجعه‏كننده به مراكز تخصصي روا‏ن‏شناختي در سطح شهر تهران در سال 1401 جمعيت آماري پژوهش را تشكيل دادند. با روش نمونه‏گيري هدفمند تعداد 45 نفر انتخاب و به شيوه انتصاب تصادفي در سه گروه مساوي 15 نفري جايگزين شدند. به ترتيب درمان شناختي-رفتاري (ليهي و همكاران، 2009) و درمان فراشناختي (ولز و فيشر، 2015) طي 10 جلسه، به‌صورت 1 جلسه در هفته و هر جلسه به مدت 1 ساعت در آزمودني‏هاي گروه‏هاي آزمايش اعمال شد، اما گروه كنترل مداخله درماني دريافت نكرد. گردآوري اطلاعات علاوه بر چك‏ليست اطلاعات دموگرافيك-فرم محقق ساخته با پرسش‏نامه پرخاشگري حالت- صفت (اشپيلبرگر، 1972) انجام شد. تحليل داده‏ها با روش‏هاي آمار توصيفي، آناليز واريانس مختلط و آزمون تعقيبي بن‏فروني با نرم‏افزار آماري SPSS شماره 26 انجام شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه هر دو روش درمان شناختي-رفتاري و درمان فراشناختي در كاهش نشانه‏هاي خشم حالت، خشم صفت و بروز خشم و افزايش نشانه‏هاي كنترل خشم در پايان درمان و بعد از پيگيري سه‌ماهه مؤثر واقع شدند. نتايج پيگيري سه‏ماهه مداخلات نيز نشان‏دهنده ثبات درمان بود. همچنين، نتايج آزمون تعقيبي بن‏فروني نشان داد كه درمان شناختي-رفتاري بر بهبود نمرات شاخص‌هاي خشم در مبتلايان به اختلالات اضطرابي نسبت به درمان فراشناختي اثربخش‏تر عمل كرده است (05/0 P). نتيجه‌گيري: براين اساس مي‏توان بيان كرد كه هر دو روش شناختي-رفتاري و فراشناختي بر بهبود شاخص‏هاي خشم در مبتلايان به اختلالات اضطرابي سودمند هستند. همچنين، وجود جلسه فعال‏سازي رفتاري مي‏تواند علت برتري درمان شناختي-رفتاري باشد.