مقايسه واكنش غده اكوتيپ‌هاي مختلف اويارسلام ارغواني (Cyperus rotundus L.) به دما و زمان

اويارسلام ارغواني به‌عنوان يك علف‌هرز سمج در سبزيجات جنوب استان كرمان و مناطق گرمسير شناخته شده است. به‌منظور مقايسه واكنش غده اكوتيپ هاي مختلف اويارسلام ارغواني به پارامتر دما و زمان، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1395 در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه بيرجند اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش شامل سه اكوتيپ (جيرفت، كهنوج و بيرجند)،  دما در شش سطح (40، 45، 50، 55، 60 و 65 درجه سانتي‌گراد) و زمان در هشت سطح (شاهد، يك، دو، چهار، هشت، 16، 32 و 64 ساعت) بود. نتايج اين آزمايش نشان داد كه دماي 40 درجه سانتي‌گراد در تمامي زمان ها، تأثير قابل توجهي بر روي صفات رشد اويارسلام نداشت، اما در دماي 45 درجه سانتي‌گراد با افزايش زمان در معرض دما، صفات مرتبط با رشد اويارسلام كاهش يافت. برآوردهاي مدل لجستيك سه پارامتره نشان داد كه مقدار زنده‌ماني غده يا T50 زنده‌ماني اكوتيپ جيرفت در دماي 45 سانتي‌گراد برابر با 14.64 ساعت بود، اما مقدار T50 براي دماي 50 سانتي‌گراد به 5.01 ساعت كاهش يافت كه نسبت به دماي 45 سانتي‌گراد حدود 66 درصد كاهش نشان داد. اين ميزان در اكوتيپ كهنوج در دماي 45 سانتي‌گراد معادل 19.76 ساعت بود در‌حالي‌كه در دماي 50 سانتي‌گراد مقدار اين پارامتر به 2.73 ساعت (86.2 درصد) كاهش يافت. مقدار T50 براي اكوتيپ بيرجند در دماي 45 سانتي‌گراد معادل 12.90 ساعت بود اما در دماي 50 سانتي‌گراد براي كاهش 50 درصدي زنده‌ماني غده ها مقدار T50 به 8.91 ساعت (31 درصد كاهش) رسيد. كاربرد اطلاعات اين تحقيق مي تواند نقش مهمي در مديريت اويارسلام ارغواني در مزارع سبزيجات داشته باشد.