آثار تنش آبي بر رشد، مقدار علوفه و تنوع ژنتيكي سه گروه فنولوژيك فسكيوي بلند (Festuca arundinacea) در منطقه اصفهان

توانايي تنظيم فنولوژيك و تسريع در رسيدگي يكي از مكانسيم‌هاي گياهان براي تحمل به تنش كم‌آبي است. فسكيوي بلند (Festuca arundinacea) از گراس‌هاي علوفه‌اي و چمني با ارزش است كه براي جلوگيري از فرسايش خاك و نيز توليد علوفه در مراتع استفاده مي‌شود و با اكثر خاك‌ها و اقليم‌ها نيز سازگار است. در اين پژوهش، آثار تنش كم‌آبي بر پتانسيل توليد و تنوع ژنتيكي سه گروه مختلف شامل گروه والديني، گروه زودرس و ديررس گزينش شده از جامعه پايه پلي‌كراس (هر يك شامل 25 ژنوتيپ) از طريق ارزيابي در دو شرايط بدون تنش و تنش كم‌آبي در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان (با عرض جغرافيايي 22 درجه و 32 دقيقه شمالي و طول جغرافيايي 51 درجه و 32 دقيقه شرقي و ارتفاع از سطح دريا 1630 متر) طي سال‌هاي زراعي 1394 و 1395 بررسي شد. اعمال تنش در 90 درصد تخليه آب قابل استفاده خاك انجام شد و در شرايط بدون تنش در 50 درصد تخليه آب قابل استفاده خاك، آبياري انجام شد. نتايج نشان داد كه تنوع چشمگيري بين ژنوتيپ‌ها از لحاظ صفات مطالعه شده و پاسخ به تنش كم‌آبي وجود دارد. بيش‌ترين مقدار تنوع ژنتيكي مربوط به صفت وزن علوفه بود. وزن علوفه خشك در چين اول و دوم در اثر تنش كم‌آبي به‌ترتيب 17 و 52 درصد كاهش پيدا كرد. بيش‌ترين برآورد وراثت‌پذيري مربوط به صفت روز تا گرده‌افشاني و كم‌ترين آن مربوط به درصد ماده خشك و وزن علوفه بود. بيش‌ترين ميزان علوفه خشك در شرايط بدون تنش رطوبتي مربوط به گروه ديررس بود. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه تحت شرايط بدون تنش و تنش رطوبتي، بيش‌ترين وزن علوفه علوفه خشك در گروه زودرس به‌ترتيب متعلق به ژنوتيپ‌هاي آمريكا (209/50 گرم در بوته) و ياسوج 2 (142/25 گرم در بوته)، در گروه ديررس به‌ترتيب ژنوتيپ‌هاي سمنان-شاهرود 4 (383 گرم در بوته) و لهستان 1 (178/50 گرم در بوته) و در گروه والديني (ميان‌رس) ژنوتيپ سمنان-شاهرود 4 به‌ترتيب با ميانگين 222/50 و 182/25 گرم در بوته دارا بودند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي داراي خواب ناقص تابستاني هستند كه بايستي در پژوهش‌هاي بعدي مورد بررسي قرار گيرند. از تنوع ژنتيكي زياد بين و درون گروه‌هاي فنولوژيك و پاسخ متفاوت آن‌ها به تنش مي‌توان براي توسعه ارقام ساختگي مناسب كشت در خاك‌هاي داراي محدوديت منابع آبي و نيز جلوگيري از فرسايش در مراتع استفاده كرد.