عوامل موثر بر هيجان تحصيلي دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه اول: يك مطالعه كيفي

هيجان‌ها يكي از ابعاد شخصيتي دانش‌آموزان هستند كه آنها در تمامي فرآيند يادگيري و در موقعيت‌هاي تحصيلي مختلف تجربه مي‌كنند. هيجان‌هاي تحصيلي عبارت است از فراز و نشيب‌هايي كه دانش‌آموز در كلاس درس و در رابطه با موضوعات درسي تجربه مي‌كند. اين هيجان‌هاي ‌مي‌‌‌‌توانند بر كيفيت عملكرد فرد تأثير گذار باشند و موجبات موفقيت يا عدم موفقيت وي را در امور وابسته به تحصيل فراهم آورند. هدف از پژوهش حاضر شناسايي عوامل مؤثر بر هيجان تحصيلي دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه اول بود. ‌جامعه پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر پايه هفتم، هشتم و نهم منطقه دو شهر تهران در سال تحصيلي 1401-1400 بود. نمونه‌گيري به شكل هدفمند و طبق ملاكهاي ورود و خروج به پژوهش انجام شد و 12 دانش‌آموز بر اساس دستيابي به ملاك اشباع داده‌ها با تجربه هيجان‌تحصيلي مثبت و منفي، به‌عنوان مشاركت‌كنندگان در پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع كيفي و به  شيوۀ نظريه زمينه‎اي   و مطابق با نسخه اشتراوس و كوربين و با تحليل سيستماتيك بود و براي جمع‌آوري داده‌ها از مصاحبۀ نيمه ‌ساختار يافته استفاده شد. يافته ها سه عامل فردي ، محيطي و آموزشي مؤثر بر هيجان تحصيلي را شناسايي كردند. عوامل مؤثر بر هيجان تحصيلي در سه مقوله اصلي كدگذاري شده كه هركدام داراي مقوله‌هاي فرعي ديگري مي‌باشند. مقوله‌هاي اصلي به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: ۱- عوامل فردي، ۲- عوامل محيطي، 3- عوامل آموزشي و مقوله‌هاي فرعي ،عوامل فردي شامل: تناسب ارزش و هدف، كنترل‌پذيري، شناخت؛ عوامل محيطي شامل: عوامل دروني مدرسه، عوامل بيروني، عوامل اجتماعي و عوامل آموزشي شامل مقولات فرعي برنامه درسي، معلم و همكلاسي‌ها مي‌باشد. بنابراين، به‌طوركلي هيجان تحصيلي از عوامل متعددي چون فردي، محيطي و آموزشي متأثر است.