بررسي تاثير كشت مخلوط كنجد، ماش و لوبيا چشم‌ بلبلي بر شاخص‌هاي سودمندي كشت

به منظور مطالعه ي تاثير الگوي كشت بر عملكرد و شاخص هاي سودمندي كنجد، ماش، و لوبيا چشم بلبلي در كشت مخلوط، آزمايشي در سال زراعي 97-1396 در مزرعه تحقيقاتي گروه مهندسي توليد و ژنتيك گياهي دانشگاه شهيد چمران اهواز اجرا شد. اين آزمايش به صورت طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. تيمارها شامل الگوهاي مختلف كشت در 15 سطح شامل تك كشتي كنجد، تك كشتي ماش، تك كشتي لوبيا چشم بلبلي، نسبت هاي مخلوط سه گانه: 1-2-2(1لوبيا، 2كنجد و 2ماش)، 2-1-2، 1-3-1 ،2-2-1 و2-3-2 و نسبت هاي مخلوط دوگانه: 3كنجد-3لوبيا، 3كنجد-3ماش، 3لوبيا-3ماش، 2كنجد–4ماش، 2كنجد–4لوبيا، 4كنجد-2ماش و 4كنجد-2لوبيا، بود. نتايج اين پژوهش نشان داد كه نسبت برابري كلي زمين در الگوي كشت مخلوط 3ماش-3لوبيا با ميانگين 1.56 بيشترين ميزان را داشت. الگوهاي كشت 4كنجد-2لوبيا (با ميانگين 1/21)، 2لوبيا-3كنجد-2ماش (با ميانگين 1/19)، 2كنجد-4 لوبيا (با ميانگين 1/18) و 2كنجد-4ماش (با ميانگين 1/09) داراي نسبت برابري كلي بيشتر از يك بودند. در بين الگوهاي كشت، كنجد در الگوي 2لوبيا-3كنجد-2ماش داراي بيشترين درجه تهاجمي (با ميانگين 1/03)، ضريب ازدحام نسبي (با ميانگين 4/64) و بيشترين شدت نسبي رقابت (با ميانگين 10/82) را داشت كه حاكي از برتري كنجد در اين الگوي كشت نسبت به دو گياه ديگر يعني ماش سبز و لوبيا چشم‌بلبلي بود. همچنين نتايج اين پژوهش نشان داد كه الگوهاي كشت دوگانه 3ماش-3لوبيا و 4كنجد-2لوبيا به جهت شاخص‌هاي عملكردي داراي برتري معني‌داري نسبت به الگوهاي تك كشتي و كشت مخلوط چندگانه بودند. به طور كلي براساس نتايج اين پژوهش مشاهده شد كه كشت مخلوط توام كنجد با ماش و يا لوبيا به عنوان نمونه‌اي از نظام‌هاي پايدار در كشاورزي كه اهدافي نظير ايجاد تعادل اكولوژيك، بهره ‌برداري بيش‌تر از منابع، افزايش كمي و كيفي عملكرد را دنبال مي‌كند، نسبت به ساير الگوهاي كشت برتري قابل توجهي را داشت كه اين امر مي‌تواند به علت تأثير مثبت اين گياهان در كنار يكديگر در يك قطعه زمين به ويژه در ارتباط با قدرت تثبيت كنندگي نيتروژن توسط لگوم‌ها باشد.