طراحي مدل مفهومي نيمرخ انگيزشي دانشجويان: يك مطالعه داده‌بنياد

پژوهش حاضر با هدف شناسايي مؤلفه‌ها و مدل مفهومي انگيزش پيشرفت تحصيلي در دانشجويان ايراني انجام شد. داده‌ها از طريق مصاحبه با دانشجويان دانشگاه (20 نفر) و متخصصان حيطه روان‌شناسي تربيتي (8 نفر) به روش نمونه‌گيري هدفمند جمع‌آوري شد. ابزار آفرينش داده‌ها مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با 8 سوال اصلي بود. داده‌ها بر مبناي رويكرد داده‌بنياد نظام‌مند در سه مرحله كدگذاري شدند. نتايج در قالب 43 مقوله فرعي، 18 مقوله اصلي و در ابعاد 6 گانه مدل پارادايمي شامل عوامل علّي، مقوله اصلي (سودمندگرايي و كاربردپذيري)، شرايط زمينه‌اي، شرايط مداخله‌گر، راهبردها و پيامدها، تنظيم و ارائه شد. مقوله اصلي مستخرج از فهم تفسيري داده‌هاي اين پژوهش نشان ‌داد كه هسته مفهومي اصلي شكل‌دهنده به تلاش‌هاي پيشرفت‌مدارانه تحصيلي در بين دانشجويان ايراني، مولفه سودمندگرايي و كاربردپذيري تحصيلي بود. بر اين اساس، پژوهش حاضر با تدارك فرصتي براي ورود مولفه‌هاي سودمندگرايي تحصيلي، كاربردپذيري تحصيلي و غايت‌نگري تحصيلي به ادبيات انگيزش پيشرفت تحصيلي، ضمن كمك به پيشبرد مرز دانش نظري در اين قلمرو مطالعاتي، وجه تكميلي خود را به‌عنوان يك قطعه اطلاعاتي مستقل، در بدنه پازل فكري معطوف بر انگيزش پيشرفت تحصيلي، حفظ كرد. الگوي مفهومي مستخرج از اين پژوهش با شمول هم‌زمان عوامل شش‌گانه رويكرد پارادايمي، و به‌طور ويژه تاكيد بر وزن تفسيري عللي كمتر شناخته‌شده در قلمرو انگيزش پيشرفت مانند سودمندگرايي و كاربردپذيري، و همچنين، بازتاكيد بر نقش ساختارهايي برون‌شخصي مانند نظام آموزشي، ارزش‌گذاري‌هاي اجتماعي و ساختارهاي كلان سياسي و اقتصادي و فرهنگي، در ارائه مدلي يكپارچه و منسجم، نقشي بي‌بديل آفريد. بي‌شك، الگوي نظري توسعه‌يافته مي‌تواند در بين دانشجويان ايراني، چهارچوب مفهومي ارزشمندي را براي فهم‌پذيري پديده انگيزش پيشرفت به‌مثابه يك مفهوم بسيط و چندوجهي، فراهم آورد.