استخراج و دسته‌بندي مؤلفه‌هاي دانشگاه هوشمند به‌منظور ارائه يك چارچوب مفهومي (يك مطالعه فراتركيب)

هدف: هدف پژوهش حاضر استخراج و دسته‌بندي مؤلفه‌هاي دانشگاه هوشمند به‌منظور ارائه يك چارچوب مفهومي است.روش‌: پژوهش كيفي حاضر با استفاده از راهبرد فراتركيب تدوين شده ‌است. در اين راستا، كليدواژه‌هاي تخصصي پژوهش شامل دانشگاه هوشمند، آموزش‌عالي هوشمند، دانشگاه ديجيتال و آموزش‌عالي ديجيتال در پايگاه‌هاي معتبر علمي Science Direct، Springer، Wiley Online Library، ERIC، Sage Journals، Emerald در بازه زماني (2010 - 2020) جستجو شدند. از ميان 75 مقاله به دست آمده در نهايت 25 مقاله به تحليل نهايي راه يافت. در راستاي دستيابي به هدف پژوهش، سه پرسش مؤلفه‌هاي اصلي چارچوب مفهومي دانشگاه هوشمند كدام‌اند؟ چه عواملي سبب به وجود آمدن شرايط پيچيده و پيدايش دانشگاه هوشمند شده‌ است؟ عوامل زمينه‌اي براي استقرار دانشگاه هوشمند كدام‌اند؟ طرح‌ريزي شد.يافته‌ها: براساس نتايج حاصل، مؤلفه‌هاي دانشگاه هوشمند شامل: پداگوژي هوشمند (آموزش هوشمند، يادگيري هوشمند، ارزيابي هوشمند)؛ پژوهش هوشمند (هوشمندسازي پژوهش، ظرفيت‌سازي پژوهش)، كارآفريني هوشمند دانشگاهي (تعامل مستمر با صنعت، خدمات مشاوره و شغلي)؛ حكمراني هوشمند (حكمراني خوب بر مبناي هوشمندسازي، رهبري هوشمند آموزش‌عالي)؛ مديريت ‌نوين هوشمند (مديريت هوشمند آموزش‌عالي، مديريت هوشمند در دانشگاه)؛ پرديس هوشمند (كلاس هوشمند، هوشمندسازي محيط، پايداري سبز و هوشمند پرديس، معماري هوشمند در پرديس)؛ فناوري‌هاي هوشمند (فني-آماري، فناوري‌هاي سطح بالا، قوانين و مقررات هوشمند)؛ ظرفيت‌سازي هوشمند (توسعه زيرساخت‌هاي سخت و فناورانه)؛ ماليه هوشمند (سازوكارهاي تأمين و تخصيص منابع‌ مالي، مديريت مالي هوشمند) و نيروي انساني هوشمند (اعضاي هيأت علمي هوشمند، دانشجويان هوشمند، كاركنان هوشمند و مديريت منابع انساني هوشمند) است. در پاسخ به پرسش دوم، عوامل سه‌گانه؛ زمينه‌هاي فرهنگي (تغيير در فرهنگ دانشگاهي و فرادانشگاهي)؛ زمينه‌هاي تشويقي- نگرشي (زمينه تشويقي، زمينه نگرشي)؛ زمينه‌هاي رقابتي (تشديد رقابت داخل و خارج از آموزش‌عالي) و عوامل دوگانه؛ تكثير دگرگوني‏هاي فناورانه (توسعه فناورهاي غيرآموزشي، توسعه فناوري‌هاي آموزشي)، پيدايش تحولات زيستي (تحولات زيستي، تحولات دانشگاهي) بر دانشگاه هوشمند اثرگذار بودند. همچنين علاوه بر شبكه مضامين، چارچوب مفهومي سه بُعدي دانشگاه هوشمند نيز ترسيم شده ‌است.نتيجه‌گيري: با توجه به تحولات پيش آمده در حوزه‌هاي فناوري و تغيير ساختار و ماهيت الگوهاي گذشته دانشگاهي و حركت به سمت دانشگاه‌هاي هوشمند در كنار وقوع رخدادهاي ناشناخته‌اي همچون اپيدمي كوويد-19، بازگشت به شيوه‌هاي گذشته دانشگاهي را دشوار ساخته است. ليكن، براي همسويي با اين تحولات خواه و ناخواه نظام‌هاي آموزش‌ عالي براي بقاء و كنش‌گري در شرايط پويا، به سمت هوشمندسازي پيش رفته‌اند. براساس مولفه‌هاي ده‌گانه شناسايي شده در اين پژوهش، سياست‌گذاران آموزش‌عالي و مديران دانشگاه‌ها مي‌توانند با توجه به اين مولفه استراتژي‌ها و برنامه‌هايي را براي هوشمندسازي دانشگاه‌ها تدوين و پياده‌سازي كنند.