الگوي ساختاري توسعه فرهنگي در كتابخانه‌‌هاي عمومي

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحي الگوي ساختاري توسعه فرهنگي در كتابخانه‌‌هاي عمومي از ديدگاه متخصصين، كتابداران و مديران كتابخانه‌‌هاي عمومي كشور است. روش: پژوهش حاضر از نوع تحقيقات اكتشافي- كاربردي است، كه به صورت ميداني انجام شد. روش پژوهش از نظر روش گردآوري داده‌‌ها با استفاده از روش تحقيق آميخته مي‌باشد كه به صورت كيفي- كمّي اجرايي گرديد. جامعه آماري پژوهش در بخش كيفي شامل متخصصان حوزه علم اطلاعات دانش‌‌شناسي، جامعه‌‌شناسي و همچنين مديران و صاحب‌‌نظران حوزه كتابخانه‌‌هاي عمومي و در بخش كمّي شامل مديران و كتابداران كتابخانه‌‌هاي عمومي مراكز استان كه تجربه و تخصص كافي در حوزه كتابخانه‌‌هاي عمومي داشتند، است. ابزار تحقيق شامل مصاحبه‌‌هاي نيمه‌‌ساختار يافته و پرسشنامه محقق ساخته‌‌اي بود كه با توجه به اهداف و روش پژوهش، طراحي گرديد. جهت تهيه پرسشنامه، از مصاحبه‌‌هاي كيفي و همچنين بررسي مباني نظري موجود در حوزه پژوهش استفاده گرديد. پس از توزيع پرسشنامه‌‌ها، تعداد 319 پرسشنامه گردآوري شد و تمامي روند تجزيه و تحليل داده‌‌هاي پژوهش در نرم‌افزارهاي آماري SPSS و معادلات ساختاري PLS انجام گرفت.يافته‌‌ها: يافته‌‌ها در بخش كيفي پژوهش از طريق مصاحبه شامل 10 مقوله اصلي با عنوان مولفه‌‌هاي توسعه فرهنگي شامل:دسترسي به آموزش، آموزش مداوم، هويت فرهنگي، سوادآموزي آموزش‌‌هاي فرهنگي- هنري، سرانه مطالعه، بهداشت فرهنگي، سرمايه فرهنگي، سرمايه اجتماعي و استقلال ملي، و 19 مقوله فرعي به عنوان زيرمجموعه‌‌هاي آن‌‌ها، طبقه‌بندي گرديد. همچنين يافته‌‌هاي پژوهش نشان داد، كه كتابخانه‌‌هاي عمومي بر شاخص‌‌هاي توسعه فرهنگي تاثير مثبتي دارد، يعني فعاليت‌‌ها و خدمات كتابخانه‌‌هاي عمومي مي‌تواند منجر به افزايش توسعه فرهنگي در بين افراد جامعه گردد.نتيجه‌‌گيري: نتايج پژوهش نشان داد كتابخانه‌‌هاي عمومي اين پتانسيل را دارند كه بر تمامي شاخص‌‌هاي ذكر شده در توسعه فرهنگي جامعه به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم اثرگذار باشند. تقويت خدمات و فعاليت‌‌هاي كتابخانه‌هاي عمومي، از طريق تجهيزات و خدمات نوين و آموزش كتابداران مي‌‌تواند كتابخانه‌‌هاي عمومي را به مكاني تبديل كند كه همه افراد جامعه براي برطرف كردن نيازهاي اطلاعاتي و خدماتي و مشاوره‌‌اي خود ابتدا به كتابخانه مراجعه كنند؛ زيرا اين دوستي و ارتباط به شكل چشمگيري در ارتقاء سطح كيفيت زندگي افراد جامعه موثر است. كتابخانه‌‌هاي عمومي در كشورهاي توسعه يافته يكي از كانون‌‌هاي اصلي توسعه محسوب مي‌‌شوند. از آنجا كه اطلاعات عامل كليدي توسعه مي‌‌باشد، تقويت خدماتي همچون مجموعه‌‌سازي مناسب، در دسترس قرار دادن منابع و ارائه خدمات نوين به تناسب گروه‌‌هاي مختلف جامعه به شكل‌‌هاي متنوع چاپي، صوتي، تصويري و الكترونيكي و غيره براي تمام افراد بدون هيچ‌گونه محدوديتي، مي‌‌تواند در توسعه فرهنگي جامعه تاثيرگذارتر باشند.